De bestreden reclame-uitingen

Het betreft:

a.

Een televisiereclame met tag-on.

In het eerste deel van de reclame wordt gezegd:

“Wie nu overstapt naar de Nederlandse Energie Maatschappij krijgt een jaar lang gratis stroom als Nederland wereldkampioen wordt. Bel 0800-4664 of kijk op nederlandenergie.nl. We worden kampioen, dus ik zeg doen”.

Intussen verschijnen achtereenvolgens de volgende teksten in beeld:

“Nu 1 jaar gratis stroom” en

“Bel gratis 0800-4664

 nederlandenergie.nl  

                               Ik zeg doen”,

 Rechts onderaan staat het logo van NLEnergie en linksonder staat in kleine letters:

“Kijk voor volledige actievoorwaarden op nederlandenergie.nl.

 Kans ziet op 1 jaar gratis stroom t.w.v. € 450,-”.

Een afdruk van het laatste beeld is als bijlage 1 aan deze uitspraak gehecht. 

In de tag-on wordt in beeld en gesproken tekst onder meer gesteld:

“Nederlandse Energie Maatschappij

 3x op rij de goedkoopste

 Getest door de Consumentenbond”.

b.                                  

Een billboardreclame

De klacht

Bij navraag blijkt het aanbod “1 jaar gratis stroom” slechts een eenmalige korting van

€ 450,- te betreffen. Klager vindt de reclame misleidend en verwijst in dit kader naar de blogpost http://www.ftm.nl/original/een-jaar-gratis-stroom.aspx. Daarin staat onder meer:

“Wie deze maand kans (…) wil maken op een jaar gratis stroom, moet een driejarig contract ondertekenen voor zowel gas als elektriciteit. Na het eventuele gratis jaar zitten klanten dus nog twee jaar aan de NEM vast voor de afname van beide producten”

en

“(..) de korting –áls Oranje de wereldtitel pakt- is 450 euro, volgens de voorwaarden gelijk aan het gemiddelde jaarverbruik van een Nederlands huishouden.

Maar alleen het verbruik is lang niet hetzelfde als de totale energierekening: die is volgens Gaslicht.com jaarlijks zo’n 1500 euro, inclusief leveringskosten, belastingen en het gasverbruik”. 

Het verweer

NLEnergie heeft onder meer het volgende meegedeeld. 

Het bedrag van € 450,-, waarop de kans op 1 jaar gratis stroom zag, is gebaseerd op een verbruik van 3.500 kWh elektriciteit per jaar bij een vast contract van NLEnergie. Dit verbruik wordt in de markt gezien als het gemiddelde verbruik van een Nederlands huishouden. Het bedrag van € 450,- is inclusief vastrecht, Energiebelasting, heffingskorting en de BTW hierover en exclusief alle kosten van de netbeheerder, een uitsplitsing die in de energiemarkt als ‘standaard’ wordt gebruikt om prijzen van stroom van energieleveranciers met elkaar te vergelijken.

NLEnergie meent dat de actievoorwaarden, die als bijlage 5 bij het verweer zijn overgelegd, integraal bij de beoordeling van de reclame-uitingen moeten worden betrokken, nu een reclame-uiting in zijn geheel moet worden bezien. Zeker bij televisiecommercials is het praktisch onmogelijk om de volledige actievoorwaarden tijdens een commercial te tonen. In de onderhavige commercial wordt in de disclaimer verwezen naar de volledige actievoorwaarden en wordt uitdrukkelijk benoemd dat de kans ziet op 1 jaar gratis stroom ter waarde van € 450,-.

Met de mededeling “1 jaar gratis stroom” worden de gestelde normen niet overschreden, nu het voor de gemiddelde consument meer dan voldoende duidelijk was dat er voorwaarden waren verbonden aan de WK-actie in het algemeen en aan de inhoud van (de kans op) 1 jaar stroom in het bijzonder, waaronder het feit dat die kans was gemaximeerd tot € 450,-.

Bij de beoordeling van de reclame moet voorts worden bedacht dat er bij reclame doorgaans sprake zal zijn van enige overdrijving. De gemiddelde consument zal het bij de mededeling “1 jaar gratis stroom” niet als vanzelfsprekend beschouwen dat 1 jaar gratis stroom betrekking heeft op ieder verbruik en er niet vanuit gaan dat er geen enkele beperking of voorwaarde geldt.

Ook de doelgroep van de reclame dient in ogenschouw te worden genomen; NLEnergie richtte zich met name tot de groep huishoudens die aangemerkt worden als gemiddelde verbruiker.        

De mondelinge behandeling

Mr. Veltman heeft het standpunt van NLEnergie nader toegelicht.

Hij deelt onder meer mee dat NLEnergie meent dat nu het bedrag van € 450,- is gebaseerd op het gemiddelde verbruik van elektriciteit van een Nederlands huishouden, kan worden geadverteerd met “1 jaar gratis stroom”.

Voorts deelt hij mee op dit moment niet te kunnen zeggen wat de gemiddelde kosten van de netbeheerder zijn. NLEnergie hanteert het zogenaamde leveranciersmodel, hetgeen betekent dat NLEnergie ook de leveringskosten aan de klant in rekening brengt.   

Het oordeel van de Commissie

Naar tussen partijen vast staat en naar ook uit beide uitingen valt op te maken, vertegenwoordigt het aanbod “1 jaar gratis stroom” een waarde van € 450,-. Naar NLEnergie heeft meegedeeld en ook blijkt uit de bij het verweer overgelegde actievoorwaarden is dit bedrag gebaseerd op een gemiddeld jaarverbruik van 3.500 kWh van een gemiddeld Nederlands huishouden, inclusief vastrecht, Energiebelasting, heffingskorting en de BTW hierover, exclusief alle kosten van de netbeheerder. Voorts blijkt uit de actievoorwaarden dat de actie geldt uitsluitend bij afname van zowel elektriciteit als gas en uitsluitend voor consumenten die een ‘3 jaar vast’-contract afsluiten.

Ingevolge artikel 8.5 juncto bijlage 1, punt 19 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) is de volgende wijze van reclame maken onder alle omstandigheden misleidend:

“Een product als “gratis”, “voor niets”, “kosteloos” en dergelijke omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te nemen dan wel dit te laten bezorgen”.

Het aanbod “1 jaar gratis stroom” komt neer op een korting van € 450,- op de kosten van het verbruik van elektriciteit in het eerste jaar van een ‘3 jaar vast’-contract terwijl, om van dit aanbod gebruik te kunnen maken, afhankelijk van het verbruik in het betreffende huishouden mogelijk meer verbruikskosten dan € 450,- moeten worden betaald.

Voorts zijn -nog afgezien van de aan de netbeheerder verschuldigde kosten- in de 2 overige jaren van het contract ook kosten verschuldigd voor elektriciteitsverbruik en moet op grond van dat contract 3 jaar gas worden afgenomen.

Gelet op het bovenstaande dient de consument iets anders te betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te nemen dan wel te laten bezorgen. Gelet hierop acht de Commissie de gewraakte uitingen, waarin het product van NLEnergie wordt omschreven als “gratis”, misleidend als bedoeld in artikel 8.5 juncto bijlage 1, punt 19 NRC en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.      

De beslissing van de Reclame Code Commissie van 5 augustus 2010

Op grond van het voorgaande acht de Commissie de reclame-uitingen in strijd met het bepaalde in artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Het College van Beroep

De grieven

Deze kunnen als volgt worden samengevat. 

Grief 1

De Commissie heeft de klacht zelfstandig geïnterpreteerd en gedaan alsof geïnti­meerde op kwam tegen het feit dat het woord “gratis” was gebruikt voor de onder­havige actie. De klacht houdt echter in dat de reclame misleidend is, omdat volgens geïntimeerde niet meteen duidelijk was dat de actie in feite betrek­king heeft op een vergoeding ter hoogte van € 450,– van het gemiddeld jaarver­bruik aan elektriciteit van een Neder­lands gezin. De Commissie heeft aldus de grondslag van de klacht ver­laten. NLEnergie hoefde hierop niet bedacht te zijn. Daar­door is gehandeld in strijd met de elementaire beginselen van een goede proces­orde.

Grief 2

De klacht is feitelijk onjuist en ontbeert grondslag, nu in de gewraakte reclame-uitin­gen steeds uitdrukkelijk is gecommuniceerd dat “1 jaar gratis stroom” waarop men bij deelname aan de actie zou recht hebben bij vervulling van de voorwaarde dat Nederland wereldkampioen zou worden, ziet op een jaar lang gratis stroom voor een gemiddeld Nederlands huishouden ter hoogte van € 450,–. Dit werd nader toegelicht op de website van NLEnergie. Op grond hiervan is geen sprake van misleiding.

Grief 3

In vergelijkbare zaken heeft de Commissie een gratis actie als de onderhavige toe­laatbaar geacht. In strijd met die eerdere beslissingen heeft de Commissie in deze zaak om onduidelijke redenen anders geoordeeld. Daarbij heeft de Commissie uit het oog verloren dat een jaar lang gratis stroom echt gratis is, dat de voorwaarden daarvan kenbaar zijn gemaakt, dat de actie is gekoppeld aan een abonnement, dat de over­stap naar NLEnergie gratis is en dat de heldere communicatie van NLEnergie mis­verstanden voorkomt.

De mondelinge behandeling

NLEnergie doet haar standpunt toelichten bij monde van mr. De Heer voornoemd, mede aan de hand van een overgelegde notitie.

Het oordeel van het College

1. Grief 1 stelt de interpretatie van de inleidende klacht aan de orde. Uit de klacht blijkt dat geïntimeerde van mening is dat sprake is van misleiding, omdat in de actie wordt gesproken over “1 jaar gratis stroom”, terwijl “bij navraag” blijkt dat het “maar om een eenmalige korting van 450 euro” gaat. Naar het oordeel van het College dient deze klacht zo te worden opgevat, dat geïnti­meer­de bezwaar maakt tegen het gebruik van de woorden “1 jaar gratis stroom” voor de onderhavige actie, mede in verband met de informatievoorziening over de actie. Nu de kern van de klacht aldus kennelijk erin is gelegen dat be­doelde woor­den een onjuist althans onvolledig beeld geven van de inhoud van de actie, heeft de Commissie de klacht ten onrechte getoetst aan punt 19 van de bij artikel 8.5 be­ho­rende bijlage 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) in plaats van aan de meer alge­mene mis­leidingsbepalingen van de artikelen 7 en 8 van deze Code. Dit kan evenwel niet tot de conclusie leiden dat de beginselen van een behoorlijke klachtprocedure zijn ge­schonden. Het enkele feit dat de Commissie een onjuiste interpretatie aan een klacht geeft, biedt daarvoor onvoldoende grond. Grief 1 treft in zoverre geen doel.

2. Grief 3, die was ingediend voor het geval het College de interpretatie van de Com­missie zou volgen, is op grond van het voorgaande niet meer van belang. Op deze grief hoeft derhalve niet meer te worden ingegaan.

3. Beoordeeld dient te worden of de on­der­havige actie mocht worden aangepre­zen met de woorden “1 jaar gratis stroom” op de wijze zoals NLEnergie dat heeft ge­daan. Vaststaat dat men bij vervulling van de voor de actie geldende voorwaarde (te weten dat Nederland wereldkampioen zou worden) niet daadwerkelijk – dat wil zeggen ongeacht het ver­bruik – een jaar lang gratis stroom zou krijgen, maar dat sprake is van een kor­ting van € 450,– op de kosten van de energierekening in het eerste jaar van een “3 jaar vast”-contract. Het Col­lege begrijpt uit de actievoorwaar­den dat deze korting wordt ver­rekend met de jaarafrekening voor het eerste con­tractsjaar. Uit die voor­waarden blijkt voorts dat het niet mogelijk is om de korting van € 450,– reeds met de lo­pende ter­mijnen van het eerste contractsjaar te verrekenen. Derhalve dient de con­sument die zich in het ka­der van de onderhavige actie aan­meldt voor het “3-jaar vast”-con­tract, eerst gedu­ren­de 12 maanden de ter­mijnen­bedragen voor de verbruikskosten van elek­tri­ci­teit en gas te be­talen voordat – als Nederland wereldkampioen zou worden – de korting van € 450,– met die kos­ten zou wor­den verrekend.

4. Het terugbetalen van elektriciteitskosten in de vorm van een verreke­ningskor­ting op de totale energierekening aan het einde van het eerste contractjaar, kan naar het oordeel van het College niet worden ge­lijk­gesteld aan het gratis le­ve­ren van elek­tri­citeit gedurende één jaar, zoals door de reclame-uitingen wordt gesuggereerd. Het ge­bruik van het woord “gra­tis” voor een der­gelijke wijze van verrekenen van reeds vooruit betaalde bedragen, is in strijd met hetgeen de gemiddelde consument bij een “gratis” actie verwacht, te weten een actie waarbij voor het gratis item geen enkele vorm van vooruitbetaling nodig is.

5. Het voorgaande impliceert dat de mededeling “1 jaar gratis stroom” de con­su­ment een verkeerd beeld geeft van de actie. De consument zal immers niet ver­wach­­ten  dat in feite sprake is van een kortingsactie waarbij een bedrag ad € 450,– wordt ver­rekend met de reeds vooruitbetaalde termijnbedragen voor elektriciteits- en gasverbruik. Weliswaar wordt dit be­drag specifiek in de gewraakte recla­me-uitingen genoemd, maar uit de enkele vermelding van de woorden “De kans ziet op 1 jaar gratis stroom t.w.v. € 450,-” of soortgelijke bewoordingen kan niet met voldoende mate van duidelijkheid worden afgeleid dat het “gratis” aanbod in werkelijkheid een korting be­treft die pas ach­ter­af wordt ver­rekend met hetgeen ter zake van de lo­pen­de termijnen voor de energierekening reeds is betaald.

6. De mis­lei­ding die het gevolg is van het voorgaande, wordt niet weg­geno­men door  de ver­wijzing in de reclame-uitingen naar de actievoorwaarden op de website van NLEnergie. Het op zeer prominente wijze gebrui­ken van de woorden “1 jaar gratis stroom” staat daaraan in de weg. Grief 2, die in de kern neer­komt op de stelling dat geen sprake is van misleiding omdat voldoende informatie is gegeven, treft der­halve geen doel.

7. Blijkens het voorgaande is geen duidelijke informatie verstrekt als bedoeld in artikel 8.2 aanhef van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Voorts is het College van oordeel dat de gemiddelde consument, die door de reclame-uitingen in de onjuiste veronderstelling verkeerde dat hij, als Nederland wereldkampioen zou worden, ge­duren­de een jaar lang, althans tot € 450,–, geen elektrici­teitskosten hoefde te be­talen, ertoe gebracht kon worden een besluit over een trans­ac­tie te nemen, dat hij anders niet zou hebben genomen. Niet onaannemelijk is immers dat de consument anders zou hebben besloten indien hij had geweten dat hij eerst gedu­ren­de een jaar de lopende termijnen voor zijn elektriciteit- en gasverbruik zou moeten betalen. Om die reden zijn de uitingen misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

8. Het College komt aldus, zij het op andere gronden dan de Commissie, tot het oor­deel dat de reclame-uitingen misleidend zijn. Dat brengt mee dat de beslissing van de Commis­sie dient te worden bekrachtigd, evenwel met wijziging van gronden.

9. Derhalve moet als volgt worden beslist.

De beslissing

Het College bevestigt de beslissing van de Commissie, met wijziging van gronden.