De bestreden reclame-uiting

Het betreft de huis-aan-huis bezorgde reclamefolder van politieke partij ‘Volt Den Bosch’, met op de voorzijde van de uiting onder meer de in grote letters afgedrukte tekst:

“Wij willen jouw stem laten horen. In Europa, in de Tweede Kamer en in Den Bosch”.

De samenvatting van de klacht

Klaagster heeft een NEE/NEE-sticker op de deur en wenst geen reclame te ontvangen, ook niet in verkiezingstijd. Klaagster heeft hierover contact gezocht met afzender, maar een onbevredigende reactie ontvangen.

De samenvatting van het verweer

Volt betwist en bestrijdt dat zij de Nederlandse Reclame Code (NRC) en in het bijzonder de Code Verspreiding Ongeadresseerd Reclamedrukwerk (Code VOR) heeft overtreden. Primair is afzender van oordeel dat klaagster niet ontvankelijk dient te worden verklaard in haar klacht. De deponering van de verkiezingsfolder valt volgens Volt niet onder de reikwijdte van de Code VOR. Afzender verwijst naar artikel 1.1.a. van de Code VOR, waarin onder meer staat dat ‘indien de mededeling geen aanprijzend karakter heeft, er geen sprake is van reclame’. In dit kader verwijst afzender ook naar informatie op de websites van de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Volgens afzender zijn deze gemeenten ook van mening dat folders van vrijwilligersorganisaties en niet commerciële organisaties niet als reclamefolders moeten worden aangemerkt. De folder heeft geen aanprijzend karakter, zodat van ‘voorlichting’ wordt gesproken.

Ter ondersteuning van haar standpunt voegt afzender een schermafbeelding van de website van de Gemeente Amsterdam bij, waarin staat:

“Folders van vrijwilligersorganisaties en niet commerciële organisaties zijn geen reclamefolders. Als de folder geen aanprijzend karakter heeft, is er geen sprake van reclame. Bijvoorbeeld bij het verspreiden van feitelijke informatie, of folders van politieke partijen. We spreken dan van “voorlichting”. Die folders mogen wel in uw brievenbus”.

Ook verwijst afzender naar de “Q&A Opt-in systeem ongeadresseerd drukwerk” op de website van de Gemeente Utrecht, waarin onder meer staat:

“Dit verbod is tevens niet van toepassing op ongeadresseerd drukwerk dat kan worden geschaard onder artikel 7 Grondwet. Dit verbod beoogt vanzelfsprekend niet om fundamentele rechten te beperken. Onder deze categorie vallen onder meer (maar niet uitsluitend) politieke pamfletten, religieuze pamfletten etc.”

Volt is van oordeel dat klaagster geen belang heeft bij de klacht en verwijst daartoe naar artikel 1.1.d. van de Code VOR, waaruit volgt dat geadresseerd reclamedrukwerk wel is toegestaan. Vervolgens stelt Volt dat de Code VOR niet van toepassing zou zijn indien Volt al haar verkiezingsfolders had geadresseerd en daarop had aangegeven “aan de bewoners van dit adres”.

Subsidiair is Volt van oordeel dat, mocht de Commissie oordelen dat de verkiezingsfolder als reclame wordt aangemerkt en onder het bereik van de Code VOR valt, zij alsnog op geen enkele wijze verwijtbaar heeft gehandeld. De verkiezingsperiode werd voor het grootste deel ernstig belemmerd door de corona crisis, waardoor zij niet in staat is geweest om op andere wijze campagne te voeren. Als nieuwe partij (met een gering budget) had Volt slechts enkel en alleen de mogelijkheid om -los van online campagne- folders te verspreiden.

De verkiezingsfolder moet niet als reclame worden aangemerkt, maar als ‘voorlichting’, zulks ten behoeve van de democratie en dit valt onder de reikwijdte van artikel 7 van de Grondwet, te weten: het recht op de vrijheid van meningsuiting. In dit kader verwijst Volt naar de websites van de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

Volt is er niet op uit om regels te overtreden, maar om simpelweg een aan haar toekomend fundamenteel recht uit te oefenen, hetgeen haar in de gegeven omstandigheden wordt ontnomen. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met het belang van afzender dat zwaarder weegt dan enig belang dat klaagster pretendeert te hebben. Tot slot merkt afzender nog op dat zij getracht heeft de overlast te beperken, door bij te houden in welke brievenbussen de folders zijn gedeponeerd.

Het oordeel van de voorzitter

1. Nu afzender stelt dat de bewuste verkiezingsfolder niet valt aan te merken als reclame en dat de in de brievenbus van klaagster gedeponeerde folder daardoor niet onder de reikwijdte van de Nederlandse Reclame Code (NRC) en in het bijzonder de Code Verspreiding Ongeadresseerd Reclamedrukwerk (Code VOR) valt, dient in de eerste plaats beoordeeld te worden of sprake is van reclame in de zin van de NRC. De voorzitter beantwoordt deze vraag bevestigend. Krachtens artikel 1 van de NRC dient onder reclame ook te worden verstaan het aanprijzen van politieke denkbeelden, waarvan in het onderhavige geval sprake is. Nu op de bewuste verkiezingsfolder geen vermelding is gemaakt van adres (of postbus) en woonplaats van de ontvanger, is sprake van ongeadresseerd reclamedrukwerk. Het aanprijzen van een politiek denkbeeld door middel van een ongeadresseerde folder valt meer in het bijzonder onder de definitie van ongeadresseerd reclamedrukwerk in de zin van artikel 1.1 sub d Code Verspreiding Ongeadresseerd Reclamedrukwerk (Code VOR).

2.    Dat volgens afzender in de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Utrecht een folder van een politieke partij wordt aangemerkt als ‘voorlichting’ en niet als reclamefolder, doet in het onderhavige geval aan het voorgaande niet af. In het midden kan blijven hoe de zienswijze van de genoemde gemeenten zich verhoudt tot de Code VOR, nu de bewuste verkiezingsfolder is gedeponeerd in een brievenbus in de gemeente Den Bosch. In deze gemeente is geen sprake van een van de Code VOR afwijkende gemeentelijke regeling ten aanzien van ongeadresseerd reclamedrukwerk en is de Code VOR onverminderd van toepassing.

3.    Als onweersproken is komen vast te staan dat de van afzender afkomstige verkiezingsfolder is gedeponeerd in de brievenbus van klaagster, die is voorzien van een NEE/NEE-sticker in de zin van de Code VOR. Het betreft, naar de voorzitter aanneemt een sticker als vermeld in bijlage 1 bij de Code VOR. Met deze sticker wordt kenbaar gemaakt dat de bewoner geen ongeadresseerd reclamedrukwerk wenst te ontvangen. Nu desondanks de bewuste folder in de brievenbus van klaagster is gedeponeerd, is artikel 3.1 van de Code VOR overtreden. Ingevolge dit artikel dienen afzenders en verspreiders ieder voor zich en in gezamenlijk overleg alle maatregelen en voorzieningen te treffen die noodzakelijk zijn teneinde de respectering van de op bijlage 1 bij de Code VOR vermelde stickers te bereiken en voor de verdere uitvoering en naleving van de Code VOR.

4.         Hetgeen afzender aanvoert ter rechtvaardiging van de bezorging van de verkiezingsfolder, kan niet tot een ander oordeel leiden. Door het aanbrengen van een brievenbussticker geeft de bewoner immers te kennen dat hij geen ongeadresseerd reclamedrukwerk wenst te ontvangen, ongeacht de aard en de inhoud daarvan. Afzender dient te beseffen dat het bezorgen van de folder indruist tegen de wil die de bewoner door middel van het aanbrengen van de sticker uitdrukkelijk heeft geuit.

5.         Deze beslissing leidt, gezien de aard van de uiting, tot een advies in de zin van artikel 18 lid 2 van het Reglement van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep. Om die reden kan niet worden gezegd dat deze beslissing inbreuk maakt op de vrijheid van meningsuiting van afzender. Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.

6.         De voorzitter beslist als volgt.

De beslissing

Op grond van het voorgaande heeft afzender gehandeld in strijd met het bepaalde in artikel 3.1 Code VOR. De voorzitter adviseert afzender om niet meer op een dergelijke wijze reclame te verspreiden.