De bestreden reclame-uiting

Het betreft een per e-mail verzonden reclame-uiting. Daarin staat bij de afbeelding van het desbetreffende product:

“Probeer nu Mora oven loempia Ham-Kip (pak, 2 stuks)

   gratis tegen inlevering van 200 Fijnproeverspunten,”

en

“   Gratis

tegen inlevering van

      200

Fijnproevers-

    Punten”.

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.

Klager vindt het woord gratis onjuist en in strijd met het bepaalde in artikel 8.5, Bijlage 1 onder 19 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Hij voert hiertoe het volgende aan.

Aan de kassa is een fijnproeverspunt een betaalmiddel waarmee je kunt afrekenen.  EMTÉ bepaalde de waarde van 1 fijnproeverspunt op 1 eurocent.

Als klager buiten de actieperiode deze loempia’s koopt, en 200 punten inlevert, wordt bij de kassa € 2,00 van het openstaande bedrag afgetrokken. Het inleveren van punten wordt bij EMTÉ dus als een betaling aangemerkt.

Wat EMTÉ de ene dag als betaling ziet, kan de volgende dag niet “gratis” zijn, aldus klager. Naar zijn mening dient met € 2,- te betalen voor de loempia’s.

Klager wijst er nog op dat acties als de onderhavige met talloze producten worden gevoerd.

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat.

EMTÉ vindt dat de grondslag van de klacht (punt 19 van Bijlage 1) en de motivering van de klacht niet op elkaar aansluiten.

Artikel 8.5 juncto punt 19 van de bij dit artikel behorende Bijlage 1 betekent, zo blijkt uit de Leidraad voor de tenuitvoerlegging/toepassing van de Europese richtlijn (2005/29/EG) betreffende oneerlijke handelspraktijken met betrekking tot het begrip ‘gratis’ (paragraaf 3.4.6 en paragraaf 4.4.), dat een aanbod alleen als ‘gratis’ mag worden omschreven als de consument niet meer betaalt dan

a) de minimale onvermijdelijke kosten van het reageren op het aanbod,

b) de werkelijke vervoers- of verzendkosten en

c) de (incidentele) reiskosten om het product op te halen.

Er mogen geen kosten in rekening worden gebracht voor bijvoorbeeld verpakking, behandeling of administratie. Dit is gebaseerd op het idee dat de consument bij de bewering dat iets “gratis” is, ook precies dat verwacht, dus dat hij iets krijgt zonder in ruil daarvoor geld te hoeven geven, aldus EMTÉ.

Voor de onderhavige reclame-uiting geldt daadwerkelijk dat indien de klant 200 fijnproeverspunten inlevert, hij het product gratis krijgt als bedoeld in punt 19 van bijlage 1. Er gelden geen andere voorwaarden en de klant hoeft niets te betalen/geen geld te geven. Gelet daarop is de aanduiding ‘gratis’ niet misleidend.

Ter motivering verwijst EMTÉ naar de uitspraken van de Commissie in de dossiers 2010/00623 en 2011/00657A, in welke gevallen het gebruik van het woord ‘gratis’ als misleidend werd aangemerkt, enkel omdat de klant in die gevallen een aanvullend bedrag moest betalen, namelijk reserveringskosten en overige heffingen, respectievelijk een bedrag voor het afnemen van minimaal 20 liter brandstof.  

Klager meent, zo begrijpt EMTÉ, dat een Fijnproeverspunt een betaalmiddel is, dat een klant door punten in te leveren dus moet betalen voor een product en dat het product om die reden niet gratis is. EMTÉ is het hier niet mee eens, en zal hierna toelichten waarom het gebruik van het woord gratis in de betekenissen (ook volgens Van Dale) ‘voor niets’ en ‘kosteloos’, terecht is.

De onderhavige reclame-uiting geldt alleen voor klanten die deelnemen aan het klantenprogramma van EMTÉ, genaamd ‘Fijnproevers’. De systematiek van dit spaarprogramma is -in het kort- als volgt. Alleen deelnemers aan het klantenprogramma sparen Fijnproeverspunten. Bij iedere besteding van € 1,– aan boodschappen krijgt de deelnemer één Fijnproeverspunt van EMTÉ. De gespaarde Fijnproeverspunten kunnen vervolgens ingewisseld worden in de Fijnproeversshop of in de winkels van EMTÉ.

De deelnemer ‘betaalt’ door het benodigde aantal Fijnproeverspunten in te wisselen. Duidelijk is volgens EMTÉ dat het inwisselen van gratis gespaarde Fijnproeverspunten een heel andere vorm van ‘betaling’ betreft dan betaling met een wettig betaalmiddel en dat er in dit geval geen sprake is van betaling met een wettig betaalmiddel. Dat blijkt ook uit het gegeven dat in de spelregels voor deelname aan het spaarprogramma staat dat Fijnproeverspunten twee jaar na de verkrijging of indien de klant niet langer deelneemt aan het spaarprogramma, komen te vervallen.

Doordat de klant Fijnproeverspunten in kan wisselen, mits hij genoeg punten heeft gespaard, hoeft hij juist niet voor dat product te betalen/geld voor dat product te geven en is dat product dus gratis. Juist door het inwisselen van Fijnproeverspunten, voorkomt de klant dat hij een wettig betaalmiddel nodig heeft/dat geld voor het product betaald moet worden. Ten onrechte lijkt klager het inwisselen van Fijnproeversmunten gelijk te stellen aan betalen met een wettig betaalmiddel.

Gelet op het bovenstaande acht EMTÉ de klacht, gebaseerd op Bijlage 1 onder punt 19 van de NRC ongegrond.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben hun standpunten nader toegelicht.

Het oordeel van de Commissie

Naar aanleiding van de onderhavige klacht dient de vraag te worden beantwoord of de omschrijving van “Mora oven loempia Ham-Kip (pak, 2 stuks)” als “gratis tegen inlevering van 200 Fijnproeverspunten”, misleidend is als bedoeld in artikel 8.5, Bijlage 1 onder 19 NRC.

De Commissie oordeelt daarover als volgt.

Artikel 8.5 NRC luidt:
“Onder alle omstandigheden misleidend zijn de wijzen van reclame maken als opgenomen in Bijlage 1 bij de Nederlandse Reclame Code.

Bijlage 1 onder 19 NRC luidt:

“Onder alle omstandigheden misleidende reclame:

(..)

19. Een product als “gratis”, “voor niets”, kosteloos” en dergelijke omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te halen dan wel dit te laten bezorgen”.

De tekst van punt 19 komt overeen met de tekst van “Punt 20 van bijlage I” van de Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken”. De toelichting bij deze bepaling, opgenomen in de “RICHTSNOEREN VOOR DE TENUITVOERLEGGING/TOEPASSING VAN” van voornoemde richtlijn, luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

“Dit verbod is gebaseerd op het idee dat de consument bij de bewering dat iets “gratis” is, ook precies dat verwacht, dus dat hij iets krijgt zonder in ruil daarvoor geld te hoeven geven. Dit betekent dat een aanbieding alleen als gratis kan worden omschreven, als de consument niet meer hoeft te betalen dan:

de minimale, onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod (bv. de actuele openbare posttarieven, de telefoonkosten tot en met het normale nationale tarief of de minimale, onvermijdelijke kosten van het versturen van een sms);

de werkelijke/reële vracht- of bezorgkosten;

de eventuele reiskosten, met inbegrip van bijkomende kosten, als de consument het aanbod ophaalt”.

Handelaren mogen bijgevolg geen verpakkings- behandelings- of administratiekosten in rekening brengen voor een product dat als “gratis” wordt verhandeld”.

Naar het oordeel van de Commissie dient een reclame-uiting slechts in strijd met artikel 8.5, Bijlage 1 (waaronder punt 19) NRC te worden bevonden, indien die bepaling, op grond waarvan desbetreffende reclame “onder alle omstandigheden” misleidend wordt geacht, onmiskenbaar is overtreden. Daarbij dient acht te worden geslagen op voornoemde “RICHTSNOEREN VOOR DE TENUITVOERLEGGING/TOEPASSING VAN” Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken.

In het kader van de onderhavige actie dient de consument 200 zogenaamde FijnproeversPunten in te leveren om het product “Mora oven loempia Ham-Kip (pak, 2 stuks)” te ontvangen.

Bij verweer heeft EMTÉ meegedeeld dat de onderhavige reclame-uiting geldt voor deelnemers aan haar klantenprogramma ‘Fijnproevers’. Zij sparen Fijnproeverspunten; bij elke besteding van € 1,- aan boodschappen krijgt men één Fijnproeverspunt. De punten kunnen vervolgens worden ingewisseld bij de Fijnproeversshop of in de winkels van EMTÉ, aldus EMTÉ.

Nu niet anders is gesteld of gebleken, gaat de Commissie ervan uit dat consumenten naast betaling van de boodschappen, geen extra betaling hoeven te doen om de Fijnproeverspunten ontvangen. Wel vertegenwoordigen de Fijnproeverspunten een waarde, in die zin dat men er ook producten mee kan kopen bij EMTÉ. Zo heeft klager ter zitting, onder verwijzing naar een desbetreffende kassabon, meegedeeld dat hij die ochtend boodschappen had gedaan bij EMTÉ, en het totaalbedrag van € 7,03 voor die boodschappen heeft betaald door “Punten verzilveren”, en wel 703 punten.

Naar het oordeel van de Commissie betekent bovenbedoelde waarde van de Fijnproeverspunten echter nog niet dat er onmiskenbaar sprake van “iets anders (…) betalen” als bedoeld in punt 19, in het geval van inleveren van (zonder extra betaling ontvangen) Fijnproeverspunten. In dit verband overweegt de Commissie dat, zoals hierboven overwogen, in voornoemde “RICHTSNOEREN” staat:  

“Dit verbod is gebaseerd op het idee dat de consument bij de bewering dat iets “gratis” is, ook precies dat verwacht, dus dat hij iets krijgt zonder in ruil daarvoor geld te hoeven geven”. Naar het oordeel van de Commissie zijn de (zonder extra betaling ontvangen) Fijnproeverspunten niet op één lijn te stellen met, noch soortgelijk aan “geld” als bedoeld in de “RICHTSNOEREN”. 

Gelet op het bovenstaande acht de Commissie het begrip “gratis” in dit geval niet ontoelaatbaar en wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.