De bestreden reclame-uiting

Het betreft een advertentie in Libelle (nummer 2, 2010) met als aanhef: ‘Koffie en voor(oor)delen.’ Er staat onder meer:

‘Verslaafd aan koffie? Misschien denk je dat dat kan, maar koffiedrinken is alleen een prettige gewoonte. Aan koffie zelf kún je namelijk niet verslaafd raken’.

Een kopie van de uiting is aan deze beslissing gehecht.

De klacht

Er wordt beweerd dat koffie drinken niet verslavend is maar slechts een prettige gewoonte. Volgens klager is koffie fysiek en mentaal waarschijnlijk meer verslavend dan marihuana. Volgens klager wordt in de reclame-uiting dan ook gelogen over de verslavende werking van koffie.

Het verweer

De advertentie is geplaatst om enkele vooroordelen en misvattingen over koffie bij de consument weg te nemen. De advertenties hebben in dat licht bezien vooral informatieve waarde. Adverteerder heeft haar stelling dat je aan koffie zelf niet verslaafd kunt raken gebaseerd op recente wetenschappelijke inzichten. Zij legt daartoe een artikel over waarin door de World Health Organisation (WHO) opgestelde medische criteria staan voor verslaving. Volgens de WHO is sprake van een verslaving als aan drie van de volgende zes voorwaarden is voldaan:

–          de behoefte aan een steeds hogere dosis om hetzelfde effect te bereiken;

–          een toenemend gebruik;

–          pogingen om het gebruik terug te drinken mislukken keer op keer;

–          ernstige onthoudingsverschijnselen;

–          een afwijkend sociaal gedrag;

–          de behoefte om ermee door te gaan, ondanks de kennis over de negatieve aspecten.

Uit bovengenoemd artikel blijkt dat cafeïne niet voldoet aan (tenminste) drie van de zes genoemde criteria voor verslaving. Een min of meer gelijke uitkomst biedt het door adverteerder overgelegde artikel waarin de American Psychiatric Association eveneens een definitie van verslaving heeft opgesteld. In beide artikelen wordt gerefereerd aan een onafhankelijke, wetenschappelijke studie van S. Satel. De eindconclusie van de studie luidt: “Thus, caffeine use meets neither the common sense nor the scientific definitions of an addictive substance’. Adverteerder meent dat zij voldoende wetenschappelijk heeft onderbouwd dat cafeïnehoudende koffie niet verslavend is. Dat mensen gewend raken aan de consumptie van cafeïnehoudende dranken, betekent niet dat ze verslaafd zijn aan cafeïne. Gewenning is anders en onschuldiger dan verslaving. Aangezien de advertentiecampagne is afgerond en voorlopig niet herhaald zal worden, meent adverteerder dat het belang van een eventueel vrijblijvend advies van de Commissie gering is. Indien de Commissie hiertoe toch aanleiding ziet, zou volgens adverteerder een onderhands advies volstaan omdat geen sprake is van recidive en een openbaar advies haar onnodig schade kan berokkenen.

Het oordeel van de Commissie

1) Allereerst overweegt de Commissie dat het feit dat de gewraakte reclame-uiting is beëindigd en voorlopig niet herhaald zal worden, niet in de weg staat aan de bevoegdheid van de Commissie om die reclame-uiting te beoordelen. Klager heeft er belang bij dat wordt beoordeeld of adverteerders uiting al dan niet in strijd is met de Nederlandse Reclame Code (NRC).

2) Klager stelt dat het onjuist is dat je aan koffie niet verslaafd kunt raken. Adverteerder heeft daartegenover gewezen op criteria voor verslaving, zoals deze door de WHO zijn opgesteld. Volgens de WHO is er sprake van verslaving als aan drie van zes nader geformuleerde criteria voor verslaving is voldaan. Adverteerder heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat de consumptie van cafeïnehoudende koffie niet aan voornoemde definitie van verslaving voldoet, onder meer omdat koffiedrinkers die hun cafeïne-inname minderen niet de symptomen vertonen die kenmerkend zijn voor mensen die afkicken van overmatig alcoholgebruik of drugs en van cafeïnehoudende koffie niet steeds meer nodig is om de gewenste werking van cafeïne te krijgen. Volgens de Commissie heeft adverteerder hiermee voldoende onderbouwd dat de door hem gebruikte stelling ’Aan koffie zelf kún je namelijk niet verslaafd raken’ niet onjuist is. De Commissie acht de klacht daarom ongegrond.

3) Voorts is de Commissie van oordeel dat het besluit van de gemiddelde consument om koffie te drinken niet zal worden beïnvloed door de mededeling dat je aan koffie niet verslaafd kunt raken. Daarom is de uiting ook overigens niet misleidend in de zin van de Nederlandse Reclame Code.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.