De bestreden uiting

Het betreft de aanprijzing van ventilator “Otto” op de website www.nrcwebwinkel.nl.

Bij een afbeelding van de ventilator staat de volgende tekst:
“Design & verkoeling in één, dat kan!

Met deze duurzaam geproduceerde vloerventilator van Stadler Form.

(…)

Stijlvol bamboe frame, eenvoudig te reinigen ventilatorbladen, drie snelheidsniveaus, geschikt voor een ruimte tot 40m2/100m3, geluidsniveau 42-60dB.

Met de stille vloerventilator Otto van het Zwitserse kwaliteitsmerk Stadler Form heeft u voor altijd een verkoelend briesje of een sterke windvlaag in huis. Dat betekent heerlijk koel slapen tijdens warme zomernachten en een aangenaam koel huis overdag. (…) Het frame van de Otto is vervaardigd van bamboe en tweemaal in de olie gezet om de duurzaamheid te bevorderen. (…) De Otto verplaatst tot 2.400 m3 lucht per uur, heeft drie snelheidsniveaus en produceert bij de eerste stand slechts 42 dB aan geluid. Haal nu verkoeling in huis. (…)”

Samenvatting van de klacht

Klager maakt bezwaar tegen de uiting om de volgende vier redenen:

1) Een ventilator van 42-60 dB(A) (decibels) mag niet “stil” genoemd worden. 42 dB(A) klinkt volgens klager als een luide koelkast of geroezemoes en 60dB(A) als een conversatie. Daarbij gaan “Heerlijk koel slapen” en een ‘luidruchtige’ ventilator niet samen, aldus klager.
Klager heeft bij zijn klacht twee screenprints van tabellen met “geluidswaarden” gevoegd, afkomstig van de websites www.schoonenberg.nl en www.lichtbeeldgeluid.nl. Daarin staat:
“vanaf 40 dB: leer en concentratieproblemen
vanaf 60 dB: schade aan het gehoor na langdurige blootstelling”(www.schoonenberg.nl), en
“40: huiskamer, slaapkamer, rustig kantoor, rustige woonbuurt, vogels bij zonsopkomst, zacht geroezemoes in een klas. (…)

60: Indringend: Airconditioning (50-75 dB), normale conversatie, wasmachine (50-75 dB), vaatwasser (55-70 dB), naaimachine, wasdroger, pianospel (60-70 dB), F16 straaljager op 6000 m hoogte (59 dB)” (www.lichtbeeldgeluid.nl).

2) De term “koel” (en afleidingen daarvan) betekent volgens klager dat de temperatuur verlaagd wordt in de ruimte. Dat gebeurt niet met de luchtcirculatie van een ventilator. Een ventilator is geen airconditioning.

3) Het is onduidelijk wat wordt bedoeld met “duurzaamheid”. Klager vraagt zich af of gedoeld wordt op eco-vriendelijk, of op een langere levensduur omdat de ventilator “2 keer in de olie is gezet”.

4) De hele tekst mist wetenschappelijke grondslag. Klager vraagt zich af of er bijvoorbeeld “slaaptesten” zijn gedaan.

Volgens klager is de tekst in de uiting zo geformuleerd dat de koper na aanschaf en gebruik zich misleid voelt of kan gaan voelen, waardoor hij achteraf spijt heeft van de koop.

Samenvatting van het verweer van adverteerder 1

Adverteerder 1 vertrouwt op de informatie die zij van de leverancier over het product heeft ontvangen. Volgens de leverancier (adverteerder 2) staan er geen onjuistheden in de advertentie.

“Stil” en “duurzaam” zijn volgens adverteerder 1 rekbare begrippen. Zij heeft ervoor gekozen om los van deze termen inhoudelijk te benoemen wat bedoeld wordt. Dat zijn in dit geval het aantal dB(A) en de manier van produceren. Met betrekking tot het onderdeel van de klacht dat een klant zich mogelijk misleid voelt na aanschaf merkt adverteerder 1 op dat als een klant niet tevreden is met een product, hij altijd gebruik kan maken van de zichttermijn (wettelijke bedenktijd). Adverteerder 1 neemt in dat geval de kosten voor haar rekening, zodat retourneren voor de klant gratis is. In afwachting van de zitting is adverteerder 1 gestopt met de advertenties voor dit product.

Samenvatting van het verweer van adverteerder 2

Volgens adverteerder ligt 42 dB(A), wat het laagste geluidsniveau van de Otto ventilator is, het dichtst bij het geluidsniveau 40dB(A). In verschillende bronnen, bijvoorbeeld in de webshop van Liebherr, wordt 40 dB(A) als “stil” omschreven. De bron die klager aanhaalt (www.lichtbeeldgeluid.nl) spreekt bij 40 dB over het geluidsniveau van een “huiskamer, slaapkamer, rustig kantoor, rustige woonbuurt, vogels bij zonsopkomst, zacht geroezemoes in een klas”. Het is onduidelijk waar klager een “luide koelkast” vandaan haalt. Adverteerder 2 heeft een screenprint van de website van elektronicawinkel Expert overgelegd. Daarin staat: “Een stille ventilator heeft een geluidsniveau van onder de 50 dB.”

Met “duurzaamheid” wordt in de advertentie zowel eco-vriendelijk (duurzaam geproduceerde bamboe) als een langere levensduur (“2 keer in de olie gezet”) bedoeld.

Bij de termen “koelen” en “koel slapen” geeft adverteerder 2 de volgende toelichting: een ventilator verplaatst (versneld) lucht voor verkoeling. De luchtverplaatsing wordt in de advertentie in hoeveelheid m3 uitgedrukt. Een ventilator werkt op twee manieren verkoelend: door de luchtstroom en door het sneller verdampen van zweet op de huid. Dit werkt verkoelend. Daarbij verplaatst de ventilator lucht uit een warme kamer om daarvoor koele stromen van buiten of van de overloop naar binnen te brengen.

Het oordeel van de voorzitter

1.

Klager maakt bezwaar tegen de uiting om verschillende redenen: de ventilator wordt volgens hem ten onrechte met de woorden “stil” en “heerlijk koel slapen” aangeprezen. Verder is het volgens klager niet duidelijk wat in de advertentie wordt verstaan onder “duurzaam” en maakt hij bezwaar tegen het ontbreken van wetenschappelijke onderbouwing. De voorzitter zal de verschillende onderdelen van de klacht hieronder puntsgewijs behandelen.
 
2.

Stil In de uiting staat: “geluidsniveau 42-60dB” en “De Otto (…) heeft drie snelheidsniveaus en produceert bij de eerste stand slechts 42 dB(A) aan geluid”. Volgens klager is dit niet “stil”, maar te vergelijken met het geluid van een luide koelkast of geroezemoes. Klager baseert zich voor wat betreft de term “stil” op de omschrijving van de geluidsniveaus zoals deze zijn opgenomen in de twee door hem overgelegde overzichten.
Adverteerders hebben hier tegenin gebracht dat “stil” een subjectief begrip is en dat 40 dB(A) (het niveau dat dichtbij 42 dB(A) ligt, het geluid dat de ventilator maakt als hij op zijn laagste stand staat) in verschillende overzichten van geluidsniveaus als “stil” wordt beschouwd. In deze overzichten, waaronder dezelfde als waar klager zich op baseert, wordt dit nader toegelicht als het niveau van geluiden in een huiskamer, en zacht geroezemoes in een klas. Aangezien in deze overzichten een geluidsniveau van 50 dB(A) als “rustig” wordt omschreven (toegelicht met onder meer: “licht autoverkeer op 30 m” en “regen”), lijkt de omschrijving “stil” bij een geluidsniveau van 42 dB op basis van deze overzichten niet uit de lucht gegrepen. Daarbij wordt duidelijk in de uiting vermeld dat het geluidsniveau van de ventilator tussen 42 en 60 dB(A) is. De gemiddelde consument kan zich daarom op basis van de uiting een goede voorstelling maken van de hoeveelheid geluid die de ventilator produceert. Dit deel van de klacht wordt om die reden afgewezen.  
 
3. Verkoelend

Klager acht de woorden “verkoelend” en “koel slapen” misleidend omdat daarmee volgens hem ten onrechte wordt gesuggereerd dat de temperatuur in de kamer verlaagd wordt. Dit onderdeel van de klacht slaagt niet. In de kop van de uiting staat: “Design & verkoeling in één, dat kan!”, met als nadere toelichting: “Met de stille vloerventilator van Otto van het Zwitserse kwaliteitsmerk Stadler Form heeft u voor altijd een verkoelend briesje of een sterke windvlaag in huis. Dat betekent heerlijk koel slapen tijdens warme zomernachten en een heerlijk koel huis overdag. (…)”. De gemiddelde consument zal op basis van deze tekst (mede door de concrete verwijzing naar een briesje en een windvlaag) begrijpen dat hiermee gedoeld wordt op het verkoelende effect van de luchtwervelingen die de ventilator veroorzaakt. Het ligt niet voor de hand dat men op basis van deze tekst zal verwachten dat hier in feite een airconditioning wordt aangeprezen die de luchttemperatuur met een aantal graden laat dalen. Dit deel van de klacht wordt om die reden afgewezen. 

4. Duurzaam

De term “duurzaam” moet in uitingen als de onderhavige worden opgevat als een verwijzing naar bepaalde, aan het product verbonden milieuvoordelen. Hierdoor valt de uiting onder het bereik van de Milieu Reclame Code (MRC) en dient (onder meer) te zijn voldaan aan de eis dat de uiting geen mededelingen, afbeeldingen of suggesties bevat waardoor de consument misleid kan worden over milieuaspecten van het aangeprezen product, of over de bijdrage van de adverteerder aan het handhaven en bevorderen van een schoon en veilig leefmilieu in het algemeen (artikel 2 MRC).
 
5.

Het begrip duurzaam is geen vastomlijnd begrip. Om die reden dient het begrip in de uiting zelf of met een duidelijk herkenbare link te worden toegelicht, en dient rekening te worden gehouden met de interpretatie die de gemiddelde consument vermoedelijk daaraan zal geven, gelet op de (context van de) totale uiting. Om te voorkomen dat consumenten de claim verkeerd interpreteren, mogen er geen vage termen worden gebruikt. 

6.

Volgens klager is niet duidelijk wat in de uiting met duurzaam wordt bedoeld. Adverteerder 2 heeft in dat verband meegedeeld dat “duurzaamheid” in de advertentie zowel op de productie van de ventilator (bamboe gemaakt van duurzame productie) als op de levensduur (“2 keer in de olie gezet”) moet worden begrepen.

7.

In de kop van de uiting staat: “Design & verkoeling in één, dat kan! Met deze duurzaam geproduceerde vloerventilator van Stadler Form”. Het begrip “duurzaam” lijkt in dit verband te zien op de energie en de grondstoffen waarmee de ventilator is gemaakt. Dit kan ook worden afgeleid uit het verweer dat de ventilator is vervaardigd van duurzaam geproduceerde bamboe. In de uiting wordt echter niets vermeld over de duurzaam geproduceerde bamboe (en wat daar onder moet worden verstaan). Verderop in de uiting wordt “duurzaam geproduceerd” weliswaar als volgt toegelicht: “Het frame van de Otto is vervaardigd van bamboe en tweemaal in de olie gezet om de duurzaamheid te bevorderen”, maar deze invulling ziet op een andere betekenis van “duurzaam”, namelijk in de zin van “langer mee gaan” omdat de ventilator een beschermende olielaag heeft. Nu in de uiting twee vormen van duurzaamheid worden bedoeld, maar er slechts een wordt toegelicht, is de uiting verwarrend en daardoor onvoldoende duidelijk voor wat betreft het duurzame karakter van de ventilator. Om die reden is de uiting in strijd met artikel 2 MRC.

8. Wetenschappelijke onderbouwing

Klager acht de uiting misleidend omdat een wetenschappelijke onderbouwing voor de beweringen, bijvoorbeeld aan de hand van “slaaptesten”, ontbreekt. Klager heeft niet nader onderbouwd wat hij hier onder verstaat. De voorzitter begrijpt dit onderdeel van de klacht zo, dat klager vindt dat er pas van “heerlijk koel slapen” gesproken mag worden als dit aan de hand van “slaaptesten” wetenschappelijk bewezen is. Dit deel van de klacht wordt afgewezen. Het subjectieve begrip “heerlijk koel slapen” is gekoppeld aan het “briesje of een sterke windvlaag”. Voor de gemiddelde consument is daarmee duidelijk wat wordt bedoeld. De voorzitter acht een wetenschappelijke onderbouwing (voor zover dat in dit geval mogelijk is) van deze mededeling niet nodig.

9.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

Op basis van hetgeen onder de punten 4 tot en met 7 is overwogen, acht de voorzitter de uiting in strijd met artikel 2 MRC. Hij beveelt beide adverteerders aan niet meer op deze wijze reclame te maken. Voor het overige wordt de klacht afgewezen.