De bestreden uitingen

Het betreft in de eerste plaats een in verschillende dagbladen geplaatste advertentie van de Nationale Postcode Loterij en het WNF waarin “de nieuwe generatie LED-technologie” onder de aandacht van het publiek wordt gebracht. De advertentie bevat een foto van Beau van Erven Dorens met een ledlamp in zijn hand. Onder de kop “Gratis de nieuwste led-lamp testen. Wat LED je?” wordt de nieuwste generatie ledlampen aangeprezen als het meest energiezuinige en duurzame alternatief voor de gloeilamp, die de natuur en de portemonnee spaart. Lezers kunnen zich opgeven als deelnemer aan een actie om gratis een ledlamp te testen. In een kader naast het tekstgedeelte in de advertentie worden verbruik, energiekosten, levensduur en CO2-uitstoot van de 60 Watt gloeilamp en de led-lamp als volgt met elkaar vergeleken (berekend op 4 branduren per dag):

            De 60 Watt gloeilamp                       De LED-lamp

            Verbruik: 60 Watt                                Bij vergelijkbare lichtopbrengst

                                                                        verbruik: 6 Watt

            Energiekosten per jaar: € 19,27          Energiekosten per jaar: € 1,93

            Levensduur ± 8 maanden                   Levensduur: 25 jaar

            CO2-uitstoot per jaar: 49,93 kg           CO2-uitstoot per jaar: 4,99 kg

Het betreft voorts de verpakking van de te testen ledlamp, de 6 W Pharox Lemnis LED light, waarop onder meer staat:

“Energieverbruik: 6 Watt (vervangt tot 60 Watt gloeilamp)”

“90% minder energieverbruik (t.o.v. 60 Watt gloeilamp)” en

“Lichtopbrengst: > 300 lumen”.

 De klacht

Klager heeft de Pharox ledlamp getest en is tot de conclusie gekomen, dat de in de advertentie en op de verpakking gegeven informatie met betrekking tot het rende­ment en de energiebesparing van de Pharox ledlamp ten opzichte van de 60 Watt gloeilamp onjuist is. Hierdoor is ook de in de advertentie weergegeven berekening van de kostenbesparing onjuist.

De bestreden uitingen zijn in strijd met de waarheid, misleidend en daardoor oneer­lijk als bedoeld in de artikelen 2, 8.2 en 7 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). De onjuiste informatie over de vergelijking tussen de Pharox ledlamp en de 60 Watt gloeilamp leidt er ook toe dat sprake is van strijd met artikel 13 NRC. Voorts wordt door de misleidende uitingen het algemeen belang van de maat­schappij bij het besparen van energie geschaad (artikel 3 NRC), evenals het vertrouwen in reclame (artikel 5 NRC).

Klager heeft in een bijlage bij de klacht de door hem uitgevoerde test uiteengezet en nader toegelicht.

Het verweer

In de LED-campagne wordt de ledlamp gepresenteerd als alternatief voor de gloeilamp, niet als een 1-op-1 vervanging van de gloeilamp.

De momenteel gehanteerde lumen-specificatie is onvoldoende om de nuttige lichtopbrengst en perceptie van licht te definiëren. Omdat ledlampen een meer eenzijdig afstralingspatroon hebben dan gloeilampen is de lichtopbrengst van de

6 Watt Pharox ledlamp – boven bijvoorbeeld een eettafel – vergelijkbaar met een 60 Watt gloeilamp. Uit onderzoeken die zijn uitgevoerd in opdracht van de fabrikant van de Pharox ledlamp is gebleken dat ruim 83% van de ondervraagden tevreden  is over de lichtbeleving van de ledlamp.

De door klager uitgevoerde test bestaat uit één meting, die niet representatief kan worden geacht en die niet als referentie kan worden geaccepteerd.

De warmteontwikkeling van een gloeilamp, die door klager als voordeel is aange­voerd, pakt in de zomer nadelig uit, omdat dan het door de gloeilampen gepro­duceerde teveel aan warmte moet worden “weggekoeld”.

Adverteerders verwijzen naar een uitspraak van de Rechtbank Leeuwarden van 24 april 2009, die betrekking heeft op vermeende onjuiste voorlichting op de verpakking en in advertenties over de lichtopbrengst en blindstroom van de Pharox ECO ledlamp in vergelijking met de gloeilamp, waarbij de beschuldigingen door de rechtbank van de hand zijn gewezen.

De repliek

De vergelijking met de procedure voor de Rechtbank Leeuwarden gaat niet op, nu daar de kwaliteit van een (andere) ledlamp aan de orde werd gesteld. Klagers bezwaar betreft niet de prestaties en de kwaliteit van de Pharox ledlamp op zich, maar de in de bestreden uitingen vermelde resultaten van de vergelijking met de 60 Watt gloeilamp. Klager licht zijn bezwaren tegen de in de uitingen opgenomen vergelijkingsresul­taten van de Pharox ledlamp en de 60 Watt gloeilamp als volgt – kort samengevat – nader toe. Bij vergelijking op basis van totale lichtopbrengst kan voor de ledlamp een besparing op energiekosten berekend worden van maximaal 82% (in plaats van 90%) en een rendement van 6 Watt = 34 Watt (in plaats van 6 Watt = 60 Watt). De vergelijking op basis van verlichtingssterkte acht klager niet correct, omdat voor alle lichtbronnen geldt dat de verdeling van een bepaalde lichtstroom over een kleiner oppervlak leidt tot een ter plaatse hogere lichtsterkte. Het is niet juist dit voordeel wel toe te rekenen aan de Pharox ledlamp en niet aan een gloeilamp. De bere­ke­ning van de financiële voordelen is gekoppeld aan de rendementsberekening. Nu deze laatste lager uitvalt dan in de uitingen is vermeld, klopt ook de besparings­berekening niet. Ten slotte is de positieve invloed van de warmteontwikkeling van de gloeilamp op de energiekostenbesparing niet in de vergelijking betrokken.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben hun standpunten nader toegelicht.

Namens adverteerders is aangevoerd, dat zowel de advertentie als de ver­pakking van de lamp geen reclame is. De advertenties in het kader van de door WNF en Nationale Postcode Loterij georganiseerde LED-campagne zijn niet gericht op de verkoop van ledlampen door deze organisaties, maar hebben tot doel een breed publiek te wijzen op een alternatief voor de gloeilamp en de bijdrage van de organisatoren aan een groene wereld. De specificaties op de verpakking van de ledlamp betreffen geen openbare aanprijzing.

Het oordeel van de Commissie

1. In de eerste plaats dient beoordeeld te worden of sprake is van reclame. Voor zowel de bestreden advertentie als de verpakking van de Pharox ledlamp beant­woordt de Commissie deze vraag bevestigend. In de advertentie staat dat WNF en de Nationale Postcode Loterij de nieuwe generatie LED-tech­nologie steunen. In de advertentie wordt voorts “de nieuwste led-lamp”, die door belangstellenden gratis kan worden getest, vergeleken met de gloeilamp. Deze vergelijking valt in het na­deel van de gloeilamp uit. De gemiddelde consument zal door de inhoud en de toonzetting van de advertentie menen dat hij daarom de voorkeur dient te geven aan een ledlamp boven een gloeilamp. De advertentie heeft daardoor een duidelijk aanprijzend karakter voor het gebruik van ledlampen als alternatief voor gloeilam­pen. Dat door de adverteerders niet zelf ledlampen worden gefabriceerd of ver-kocht doet aan het wervende karakter van de advertentie niet af.

2. Ook de verpakking van de Pharox Lemnis LED light, de ledlamp die gratis kan worden getest, dient naar het oordeel van de Commissie als reclame in de zin van artikel 1 NRC te worden beschouwd. De verpakking bevat niet louter feitelijke spe­cificaties , maar ook duidelijk aanprijzende elementen, zoals de vermeldingen “6 W LED 60 W gloeilamp” en “90% besparing, levensduur 25 jaar” op de voorzijde van de verpakking, alsmede de voor de ledlamp positieve resultaten bij vergelijking met een gloei- en een spaarlamp op de achterzijde van de verpakking.

3. Door klager is het in de bestreden uitingen genoemde rendement van de led­lamp gemotiveerd bestreden en is aangevoerd dat het rendement van de ledlamp ten opzichte van de gloeilamp maximaal 6 W = 34 W bedraagt. Door adverteerders is erkend dat de lichtopbrengst van de 6 W Pharox ledlamp (alleen) met die van een 60 W gloeilamp vergeleken kan worden dankzij het meer eenzijdige afstralings­patroon van de ledlamp. Voor een eerlijke vergelijking dienen naar het oordeel van de Commissie echter de omstandigheden waaronder de lichtopbrengst en licht­sterkte van de ledlamp en de gloeilamp worden gemeten gelijk te zijn. Afscherming van het afstralingspatroon van een gloeilamp zal tot een hogere lichtsterkte leiden, omdat bij alle lichtbronnen geldt dat de verdeling van een bepaalde lichtstroom over een kleiner oppervlak leidt tot een ter plaatse hogere lichtsterkte. Op grond hiervan acht de Commissie de in de advertentie gemaakte rendementsvergelijking in lumen “6 W = 60 W” in zijn algemeenheid niet juist. Voor de consument is bovendien niet duidelijk hoe deze mededeling begrepen moet worden.

4. Hetzelfde heeft te gelden voor de vermelding op de verpakking van de Pharox Lemnis LED light dat de 6 Watt ledlamp “vervangt tot 60 Watt gloeilamp”. Met be­trekking tot de lichtopbrengst van de ledlamp wordt vermeld “> 300 lumen”, terwijl klager onweersproken heeft gesteld dat een 60 W gloeilamp volgens de vermelding op de verpakking een licht­opbrengst heeft van meer dan 700 lumen. Gelet hierop acht de Commissie de rendementsvergelijkingen op de verpakking van de Pharox Lemnis LED light eveneens onjuist.

5. Zoals hiervoor overwogen acht de Commissie het aannemelijk dat het rende­ment van de 6 W ledlamp ten opzichte van de 60 W gloeilamp minder groot is dan in de uitingen wordt geclaimd. Hieruit vloeit voort, dat de in de advertentie en op de ver­pakking weergegeven berekening van de besparing op energie en energie­kos­ten bij gebruik van een ledlamp evenmin juist is. Bovendien blijkt de positieve in­vloed van de warmteontwikkeling van de gloeilamp op de energiekostenbe­sparing niet in de vergelijking te zijn betrokken. Het argument van adverteerders dat deze warmte­ontwikkeling in de zomer juist een negatieve invloed op de energiekos­ten­besparing heeft, omdat de warmte door middel van energieverbruikende apparatuur (airco) moet worden weggekoeld, treft naar het oordeel van de Commissie geen doel. In de zomerperiode is het aantal branduren en daardoor de warmte­ontwik­keling van een gloeilamp immers veel lager dan in de winterperiode.

6. Blijkens het voorgaande is met betrekking tot de vermelding van het rendement en de besparing van energie en energiekosten in de advertentie en op de verpak­king sprake van onjuiste informatie als bedoeld in artikel 8.2 aanhef en onder b van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Meer in het bijzonder is geen juiste infor­ma­tie gegeven over een van de voornaamste kenmerken van het product (de ledlamp), te weten de voordelen. Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe gebracht zou kunnen worden om een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet zou hebben genomen, acht de Commissie de bestreden uitingen misleidend en daardoor oneer­lijk in de zin van artikel 7 NRC.

7. Voor zover de klacht is gebaseerd op artikel 13 NRC, kan deze niet slagen. Welis­waar vergelijken adverteerders de ledlamp met een 60 Watt gloei­lamp, maar aan de hand van de reclame kunnen geen specifieke fabrikanten van gloeilampen worden geïden­tificeerd als degenen op wie de vergelijking concreet betrekking heeft. Van ver­gelijkende reclame in de zin van artikel 13 NRC is daarom geen sprake. De Commissie is voorts van oordeel dat bij de bestreden uitingen geen sprake is van reclame die strijdig is met de waarheid of het algemeen belang, als bedoeld in de artikelen 2 respectievelijk 3 NRC. Evenmin kan worden gezegd dat de recla­me het vertrouwen in reclame schaadt, als bedoeld in artikel 5 NRC. In zoverre treft de klacht geen doel.

De beslissing van de Commissie van 10 maart 2010

Gelet op het vorenstaande acht de Commissie de bestreden uitingen in strijd met de artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code. Zij beveelt adverteerders aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.

De grieven van de Nederlandse Postcode Loterij

Deze kunnen als volgt worden samengevat. 

Grief 1.

Er vindt geen aanprijzing plaats. Het gaat om een advertentie met een algemene strekking, waarin de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij aan een groene wereld centraal staat. Het doel is om een breed publiek kennis te laten maken met een alternatief voor de gloeilamp, niet om het publieke gunstig te stemmen voor een bepaald product. Er is geen sprake van een transactie.

Grief 2.

De Commissie is ten onrechte uitgegaan van een vergelijking op basis van Lumen. Dat is een verouderde meetmethode die niet geschikt is voor een led-lamp. Aan­ge­zien een alternatief voor de gloeilamp aan een breed publiek wordt gepresenteerd, is gekozen voor een vergelijking tussen een gloeilamp van 60 watt en een led-lamp van 6 Watt om het publiek een bepaalde vergelijkingsmaatstaf te bieden.

Grief 3

Voor wat betreft de warmteontwikkeling van een gloeilamp geldt dat de kosten van elektrisch verwarmen bijna vier keer hoger zijn dan verwarmen met aardgas. Indien vanwege het lagere verbruik van een led-lamp zou moeten worden bijgestookt met aardgas, levert dat nog steeds een elektrabesparing op. In de advertentie en op de verpakking wordt van juiste gegevens uitgegaan met betrekking tot de energie­kos­ten en de besparing van energie.

Het antwoord in appel

De grieven zijn gemotiveerd weersproken. Het antwoord in appel kan als volgt wor­den samengevat.

De voorlichting aan het publiek over de led-lamp moet plaatsvinden op basis van juiste en eerlijke informatie. Hieraan wordt niet voldaan met betrekking tot de mede­deling dat de 6 Watt led-lamp een vergelijkbare lichtopbrengst heeft als een gloei­lamp met een verbruik van 60 Watt. Ook wordt onjuiste informatie gegeven over de energiekosten van de led-lamp en de mogelijke besparing bij een dergelijke lamp.

Voor wat betreft de lichtopbrengst is van belang dat elke lichtbron een eigen emis­siespectrum heeft. Hierbij gaat het om de kleur en intensiteit van de samenstelling van het licht. Deze bepaalt de lichtkwa­liteit. Het menselijk oog is niet voor elk soort licht even gevoelig. Een lichtmeter dient dus gecorrigeerd te worden voor de sensi­tiviteitscurve van het mense­lijke oog. Geïntimeerde heeft zelf metingen gedaan, zo­wel ongecorrigeerd als gecorrigeerd voor de menselijke waarneming. Bij de onder­havige led-lamp bleken de verschillen tussen beide meetmethoden slechts enkele procentpunten. De licht­opbrengst van deze lamp is ongeveer de helft van een 60 Watt gloeilamp. Bij een eerlijk vergelijk van lichtbron­nen moet bo­vendien van de­zelfde stralingshoek wor­den uitgegaan of een juiste cor­rectie worden toegepast. 

Dit is niet gebeurd. De stroombesparing is in feite een fac­tor 5. De totale energie­bespa­ring is echter min­der, doordat de warmteontwikkeling van de gloeilamp niet in de ver­ge­lijking is ver­disconteerd en binnenshuis niet alle warmte van de gloeilamp verloren gaat. Dit effect is in een kostenvergelijking zeker niet verwaarloosbaar.

De mondelinge behandeling

De Nationale Postcode Loterij legt onderzoeks­ge­gevens over van Olino met be­trekking tot de Lemnis Pharox III matte glass led-lamp.

Partijen lichten vervolgens hun standpunt toe.

Het oordeel van het College

1. De grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling.

2. Vooropgesteld wordt dat niet in geschil is dat in de reclame-uitingen het verbruik van de lampen (60 watt respectievelijk 6 Watt) correct is weergegeven. De bezwa­ren van geïntimeerde richten zich tegen de mededeling in de advertentie dat bij dit verbruik sprake is van een “ver­ge­lijkbare licht­opbrengst”, en tegen de in de adver­tentie voor de led-lamp genoemde energiekosten respectievelijk de ener­giebe­spa­ring van 90% die wordt genoemd op de verpakking van de onder­havi­ge led-lamp.

3. Het College is van oor­deel dat de Commissie de advertentie terecht als reclame-uiting heeft aange­merkt. De advertentie bevat teksten die ertoe dienen om de led-lamp als een alter­natief voor een gloeilamp aan te prijzen. Het College onder­schrijft in dit ver­band het­geen de Commissie onder 7.1 heeft over­wogen, met dien verstande dat in de advertentie een denkbeeld wordt aange­pre­zen, te weten dat men de voor­keur dient te geven aan “de nieuwste generatie led-lampen” boven een gloei­lamp, omdat een led-lamp “het meest energiezuinige en duurzame alternatief voor de gloeilamp” is, en deze lamp het milieu spaart. De Nationale Postcode Loterij en het Wereld Natuurfonds, die geen led-lamp produceren of verkopen, verklaren in de reclame-uiting dat zij op grond van het voorgaande “de nieuwste generatie LED-technologie steunen”.

4. Ten aanzien van de verpakking van de led-lamp is niet in ge­schil dat geïnti­meer­de de­ze zonder verdere omhulling heeft ontvan­gen. Het Col­lege leidt hieruit af dat

niet alle verpakkingen zich in een koker bevinden, zoals de Nationale Postcode Lote­rij stelt, en dat het in aan­mer­king komende publiek, althans een deel daar­van, rechtstreeks kennis kan nemen van de teksten op de verpakking. Aldus is wat betreft de medede­ling op de verpakking dat met de desbetreffende led-lamp een energiebesparing van 90% ten opzichte van de gloeilamp kan worden bereikt, spra­ke van een open­bare aanprij­zing van de led-lamp in de zin van artikel 1 NRC.

5. De Nationale Postcode Loterij heeft aangevoerd dat een led-lamp voor de con­su­ment een andere lichtbeleving geeft dan een gloeilamp, en dat volgens de perceptie van de consument de nieuwste generatie led-lamp van 6 Watt ongeveer dezelfde lichtop­brengst heeft als een gloeilamp van 60 Watt. Uit het door de Nationale Post­code Loterij over­ge­legde testrapport van het onderzoeks­bureau Olino met betrek­king tot de “Lemnis Pharox III matte glass” led-lamp, die kennelijk in dit verband als

de doorsnee nieuwste generatie led-lamp als bedoeld in de advertentie kan worden beschouwd, blijkt dat dit juist is indien wordt gemeten recht onder de lamp. In het rap­port staat over deze led-lamp dat zij op dat punt zelfs meer helderheid geeft “dan een vergelijkbare 60 W gloei­lamp”.

6. Naar het oordeel van het College is met deze gegevens voldoende aannemelijk gemaakt dat de stelling van geïntimeerde dat bij het gebruik van de nieuwste generatie led-lamp de verlichtingssterkte op tafel lager is dan bij een 60 Watt gloei­lamp in zijn algemeenheid niet opgaat. Het feit dat op de verpakking van de led-lamp staat dat deze een lichtop­brengst heeft van “> 300 Lumen”, terwijl voor de gloeilamp een lichtopbrengst van 710 Lumen wordt ge­noemd, doet daaraan niet af. Dit ver­schil in Lumen betekent niet dat een led-lamp in de beleving van de consument ook steeds daadwerkelijk min­der licht geeft. In dat verband is van belang dat niet in geschil is dat elke lichtbron een eigen emissiespec­trum heeft en dat het menselijk oog niet voor alle soorten licht even gevoelig is. De Na­tio­nale Postcode Loterij heeft foto’s ge­toond die het aan­ne­melijk maken dat als ge­volg daarvan het menselijk oog het licht van een led-lamp als sterker kan er­varen dan het licht van een gloeilamp met, uitgedrukt in Lumen en zonder correctie voor de menselijke waarneming, een hogere lichtopbrengst.

7. Doordat een led-lamp een ander, eenzijdiger, afstra­lings­patroon heeft dan een gloei­lamp, wordt het licht van een led-lamp overigens wel minder ver­spreid. Het College sluit niet uit dat de consument in dat opzicht zal ervaren dat de led-lamp van 6 Watt een lagere lichtopbrengst heeft dan een 60 Watt gloeilamp. Dit brengt echter niet mee dat de mededeling in de advertentie dat beide lampen een ver­ge­lijkbare lichtopbrengst hebben, op grond daarvan zonder meer onjuist moet worden ge­acht. Uit de samenvatting van de meetgegevens van het hiervoor genoemde rap­port van Olino blijkt immers dat de geteste led-lamp on­danks het eenzijdigere af­stralingspatroon qua licht­sterk­te ver­gelijkbaar is met een 60 Watt gloei­lamp, dat die lichtsterkte normaal is voor een gloeilampvervanger en dat sprake is van een brede stralingshoek, met dien ver­stande dat deze meer gefocusseerd is dan bij een gloei­lamp. In dit kader is voorts van belang dat de advertentie de be­doe­ling heeft de led-lamp onder de aandacht van een breed pu­bliek te bren­gen wegens zijn lagere be­lasting voor het milieu. Dat in ver­band daar­mee in de adver­tentie de lichtop­brengst van de 6 Watt led-lamp als ver­gelijk­baar met die van een 60 Watt gloeilamp wordt voor­ge­steld zonder dat tevens wordt ge­zegd dat de led-lamp een ander, een­zij­di­ger, af­stra­lings­patroon heeft dan een gloei­lamp, doet op grond van het voor­gaan­de niet dusdanig af­breuk aan de juist­heid van de ad­ver­ten­tie, dat deze in strijd met de waarheid of misleidend zou moeten worden geacht.

8. Ten aanzien van de in de advertentie genoemde energiekosten per jaar van een 60 Watt gloeilamp (€ 19,72) en een 6 Watt led-lamp (€ 1,93) is gebleken dat daarbij is uitgegaan van de volgende berekening: 365 dagen x 4 branduren x hoeveel­heid Watt x ener­gieprijs. Geïntimeerde stelt dat deze berekening onjuist is, omdat daarin wordt ge­ab­straheerd van het feit dat een gloeilamp meer warmte geeft dan een led-lamp, hetgeen volgens hem in de winter tot lagere stookkosten leidt. De Na­tio­nale Post­code Lo­terij stelt daartegenover dat deze warmte een nadeel is in de zo­mer in­dien gebruik wordt gemaakt van airconditioning, en dat de voor- en nade­len van de warmteafdracht elkaar opheffen. Het College is van oor­deel dat deze kwes­tie in het midden kan blijven, nu het voor de hand ligt dat de con­sument zal aan­nemen dat de berekening uitsluitend is gebaseerd op het voor de lampen ver­melde stroomver­bruik, uitge­drukt in Watt. Uitgaande hiervan kan niet worden ge­zegd dat de mede­de­lin­gen in de ad­vertentie over de energiekosten in strijd met de waarheid zijn. De mededeling op de verpakking met betrekking tot de energie­be­sparing, die op de­zelf­de berekening is gebaseerd, dient om deze reden eveneens niet onjuist te wor­den geacht. Van misleiding is geen sprake. Ook in zoverre treffen de grieven doel.

9. Het voorgaande brengt mee dat als volgt moet worden beslist.

De beslissing

Het College:

Vernietigt de beslissing van de Commissie van 10 maart 2010 voor zover daarin ten opzichte van de Nationale Postcode Loterij de bestreden uitingen in strijd met artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code zijn geacht en de Nationale Postcode Loterij is aanbevolen om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Wijst de klacht ten opzichte van de Nationale Postcode Loterij alsnog af.