Omschrijving:

Het betreft twee uitgaven van het huis-aan-huisblad Swinglevend dat wordt uitgegeven door House of Trends. In de uitgaven van Swinglevend nr. 3-2007 en nr. 1-2008 staan, kort gezegd:
– artikelen waarin personen getuigen dat zij fysiek baat hebben gehad bij het in dat artikel besproken voedingssupplement; in die artikelen of elders in de desbetreffende uitgave van Swinglevend wordt niet de merknaam genoemd van een product van Pharma Nord waarin die voedingsstof is verwerkt;
– artikelen waarin onder verwijzing naar een wetenschappelijke bron staat welke lichamelijke effecten van het daarin genoemde voedingssupplement kunnen worden verwacht; in die artikelen of elders in de desbetreffende uitgave van Swinglevend wordt niet de merknaam genoemd van een product van Pharma Nord waarin die voedingsstof is verwerkt;
– specifiek als zodanig aangeduide advertenties van Pharma Nord voor een product van haar met de bijbehorende merknaam;
– specifiek als zodanig aangeduide advertenties van Pharma Nord voor een product van haar met de bijbehorende merknaam; onmiddellijk naast deze advertenties staan, gescheiden door een verticale streep, verklaringen van personen waarin zij getuigen dat zij fysiek baat hebben gehad bij het product waarvoor reclame wordt gemaakt (testimonials); bovenaan deze advertenties en de testimonials, die samen een gehele pagina in beslag nemen, staat het woord “Advertentie”.
– een artikel waarin het bedrijf DA-drogisterij ’t Centrum respectievelijk Hennie Huisman wordt besproken met een interview van betrokkenen;
– advertenties van derden.
De uitingen zijn afkomstig van Pharma Nord.

Subsidiair
Indien en voor zover de Commissie van oordeel is dat beide uitgaven van Swinglevend niet in hun geheel als reclame voor de voedingssupplementen van Pharma Nord kunnen worden aangemerkt, stelt de Keuringsraad dat:
– de artikelen zonder merken elk afzonderlijk dienen te worden beschouwd als
reclame voor een product van Pharma Nord en
– de artikelen met een merk van Pharma Nord elk afzonderlijk moeten worden beschouwd als reclame voor de daarin genoemde producten van Pharma Nord.

De Keuringsraad stelt dat alle uitingen in Swinglevend direct of indirect een duidelijk wervend karakter hebben voor producten van Pharma Nord. De uitingen zijn volgens de Keuringsraad in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code wegens onverenigbaarheid met de vigerende wet- en regelgeving, alsook in strijd met de artikelen 6, 7 en 10 van die Code. De Keuringsraad acht House of Trends hiervoor mede-verantwoordelijk. Volgens de Keuringsraad bestaat geen aanleiding om onderscheid te maken tussen Pharma Nord en House of Trends. De klacht richt zich daarom ook tegen House of Trends.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben ieder voor zich hun standpunt nader toegelicht, de Keuringsraad aan de hand van een pleitnota.

Het oordeel van de Commissie ten aanzien van Pharma Nord

1. De Keuringsraad stelt primair dat de beide uitgaven van Swinglevend die in deze
procedure aan de orde zijn in hun geheel als reclame-uitingen voor producten van Pharma Nord dienen te worden aangemerkt. In dit verband is in de eerste plaats relevant hetgeen de Commissie in eerdere uitspraken heeft overwogen aangaande de vraag of bepaalde uitingen in Swinglevend als reclame-uiting van Pharma Nord moeten worden beschouwd, respectievelijk hetgeen het College van Beroep in het hoger beroep tegen die uitspraken heeft geoordeeld. In haar beslissing van 14 september 2004 (dossiernummer 04.0303) heeft de Commissie geoordeeld dat Pharma Nord niet verantwoordelijk is voor de uitingen in Swinglevend, indien geen sprake is van een verband tussen de teksten over voedingssupplementen en de producten waarvoor in de uitdrukkelijk als zodanig aangemerkte advertenties van Pharma Nord reclame wordt gemaakt. Het College heeft deze uitspraak bevestigd. Deze beslissing bouwt voort op eerdere uitspraken, waarvan hier met name de beslissing van 9 juli 2004 van het College van Beroep van belang is (dossiernummer 1307/03.0264 I/II). In die beslissing heeft het College, voor zover hier van belang, geoordeeld dat als er in een artikel wordt gesproken over een bepaald voedingssupplement, daarmee niet zonder meer gegeven is dat er een relevante samenhang is met een 12 pagina’s verderop staande advertentie voor een product van Pharma Nord, waarin dat voedingssupplement is verwerkt.

2. De Commissie formuleert op grond van bovenstaande beslissingen in deze zaak als maatstaf, dat beide uitgaven van Swinglevend slechts in hun geheel als reclame voor Pharma Nord kunnen worden aangemerkt, indien elke uiting afzonderlijk in deze uitgaven door de gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument als reclame voor een specifiek product van Pharma Nord zal worden beschouwd. Aan deze maatstaf is niet voldaan. Beide uitgaven van Swinglevend bevatten naast duidelijk als advertentie herkenbare reclame van Pharma Nord ook uitingen over voedingssupplementen waarin geen verband wordt gelegd met een product van Pharma Nord. Pharma Nord wordt in die uitingen ook niet genoemd als producent van een bepaald product waarin dat voedingssupplement is verwerkt. De Commissie is van oordeel dat de consument niet zal menen dat ook dergelijke uitingen in feite zijn bedoeld als aanprijzing van producten van Pharma Nord.

3. Het feit dat de beide uitgaven van Swinglevend veel advertenties van Pharma Nord bevatten, acht de Commissie van onvoldoende gewicht om aan te nemen dat de gemiddelde consument de onderhavige uitgaven in hun geheel als reclame-uitingen voor de producten van Pharma Nord zal opvatten, te minder nu in de beide uitgaven van Swinglevend tevens reclame-uitingen van derden staan. Het feit dat in sommige uitingen wordt verwezen naar een Deens bedrijf, maakt dit niet anders. Ook indien alle voorgaande aspecten in onderling verband en samenhang worden beschouwd, brengt dat naar het oordeel van de Commissie niet mee dat de uitgaven van Swinglevend in hun geheel als reclame-uiting voor de producten van Pharma Nord dienen te worden beschouwd. De primaire grondslag van de klacht faalt derhalve.

4. Ten aanzien van de subsidiaire grondslag dient in de eerste plaats te worden onderzocht of de artikelen in Swinglevend waarin over bepaalde voedingsstoffen wordt gesproken, maar waarin geen producten van Pharma Nord worden genoemd of waarin uitsluitend over een niet met name genoemde Deense fabrikant wordt gesproken, reclame-uitingen voor producten van Pharma Nord zijn. De Commissie beantwoordt deze vraag ontkennend. Op dezelfde gronden als weergegeven in de onderdelen 6.2 en 6.3 dient ervan te worden uitgegaan dat de consument dergelijke mededelingen niet zal opvatten als reclame-uitingen van Pharma Nord. Het feit dat in producten van Pharma Nord bepaalde stoffen zijn verwerkt die ook worden besproken in sommige artikelen van Swinglevend, is onvoldoende om de werking van de advertenties van Pharma Nord in Swinglevend zich mede te doen uitstrekken tot die artikelen, óók omdat concurrenten van Pharma Nord blijkens de door haar overgelegde stukken producten op de markt brengen die eveneens stoffen bevatten die in die artikelen worden genoemd. Hieruit volgt dat de klachten die betrekking hebben op de artikelen waarin de stoffen seleen, CLA en groene thee, Q1, zink en vitamine C worden besproken, geen doel treffen. Nu deze artikelen niet als reclame-uitingen van Pharma Nord kunnen worden aangemerkt, kan zij in zoverre niet hebben gehandeld in strijd met de vigerende wet- en regelgeving, terwijl evenmin kan worden gezegd dat zij door die uitingen in strijd met de artikelen 6, 7 en 10 van de Nederlandse Reclame Code heeft gehandeld.

5. Op grond van het voorgaande zijn hierna uitsluitend nog de specifiek als advertentie aangeduide reclame-uitingen van Pharma Nord aan de orde. Bij deze advertenties gaat het zowel om de testimonials als om de daarnaast geplaatste aanprijzingen van de producten waarop de testimonials betrekking hebben. De Commissie gaat ervan uit dat de gemiddelde consument de uiting als één geheel zal beschouwen, nu testimonial en productomschrijving onmiddellijk naast elkaar zijn geplaatst, onmiskenbaar met elkaar verband houden, en de daarboven geplaatste aanduiding “advertentie” visueel ook de testimonial bestrijkt. Het feit dat een verticale lijn is geplaatst tussen de testimonials en de productomschrijvingen doet daaraan niet af. Nu uit dit oordeel tevens volgt dat ook de tekst van de testimonial duidelijk herkenbaar is als reclame-uiting van Pharma Nord, verwerpt de Commissie de stelling van de Keuringsraad dat deze wijze van adverteren in strijd met artikel 10 Nederlandse Reclame Code is.

6. Vervolgens dient per afzonderlijke reclame-uiting van Pharma Nord in Swinglevend te worden onderzocht of deze voldoet aan de daaraan te stellen eisen. Nu de Keurings-
raad geen klacht heeft ingediend tegen de productomschrijvingen die bij de advertenties horen, gaat het om de volgende testimonials:

Swinglevend nr. 3/2007
– Bladzijde 19 (Bio-Chromium):
“Met Bio-Chromium viel Dorothea 10 kilo af: (…)
“Ben jij het echt?” Haar broer Marcel herkende haar bijna niet toen ze na tien maanden uit Londen terugkwam. Hij kon z’n ogen bijna niet geloven. De laatste keer dat hij zijn zus had gezien was ze een beetje mollig geweest, maar nu was ze zeker 10 kilo lichter en zag ze er goed uit. (…)”
Bladzijde 23 (Bio-Marine)
“´Bio-Marine heeft mij al meer dan 17 jaar van de pijn in mijn knie verlost´, zegt mevrouw Kremer.
Soepele knieën
(…)
Mevrouw Kremer-Kuppens kreeg al in 1983 last van haar knieën. ´Het was altijd al mijn zwakke punt. Mevrouw Kremer zocht eerst hulp bij alternatieve genezers, maar uiteindelijk werd ze daar niet veel beter van. (…) In 1988 was mevrouw Kremer op bezoek bij haar zuster, die ook last had van haar knieën. ‘Zij adviseerde me Bio-Marine te gaan gebruiken. Ik heb die gehaald en na een paar weken voelde ik hoe mijn knieën soepeler konden bewegen. (…)”
– Bladzijde 36 (Bio-Glucosamine Forte)
“Trappen zijn geen probleem (…)
Dankzij een supplement met glucosamine loopt hij soepel, zelfs traplopen is geen probleem. ´Het was echt geen lolletje´, vertelt John. ´Ik kon nauwelijks meer fatsoenlijk de hond uitlaten of een trap oplopen. Dat is een geweldige beperking voor je bewegingsvrijheid en ik wilde er dan ook wat aan doen. Gelukkig was er een collega die me op het bestaan van Bio-Glucosamine Forte wees. Ik ben het gaan gebruiken en voelde al na veertien dagen verschil. Nu, na een jaar regelmatig gebruik en doorzetten, ren ik gewoon in het bos en is het met trappenlopen als voorheen.´
Natuurlijke oplossing
(…) Het supplement herstelt dus een natuurlijke balans in mijn lichaam en vult aan op de plek waar het nodig is.”

Swinglevend nr. 1/2008
– Bladzijde 13 (Bio-Glucosamine Forte)
“Wandelen en fietsen in binnen- en buitenland is wat mevrouw Kitselaar het liefst doet, maar haar knie maakte dat bijna onmogelijk – bijna, want dankzij een supple-ment met glucosamine kan zij toch op reis. (…) Het advies dat haar fysiotherapeut gaf, was niet gunstig: het is de ouderdom. (…)
Bio-Glucosamine Forte bleek oplossing
´In 2005 ben ik na het advies van mijn vriendin inderdaad begonnen met dit supplement. Op dat moment voelde ik mijn knie dag en nacht wel een beetje. (…) Maar in oktober 2007 heb ik toch een mooie wandelvakantie in het Zwitserse Graubűnden beleefd – met klimmen en dalen. Dat ging gewoon als vanouds (…)
Mijn knie functioneert soepel, ik voel me jaren jonger! (…)”
– Bladzijde 23 (Bio-Biloba)
“Voor de heer Dankelschijn was het effect van Bio-Biloba een openbaring: eindelijk was hij, na meer dan 45 jaar, van zijn koude vingers af. ´Het was een complete verrassing omdat ik het nooit in verband had gebracht met de doorbloeding!´ Van kinds af had de heer Dankelschijn last van koude vingers en handen (…). Maar nu heb ik daar geen last meer van: mijn handen blijven dan ook zonder handschoenen lekker warm dankzij Bio-Biloba.´

Natuurlijke oplossing
De werkzame ingrediënten in Bio-Biloba (…) bevorderen de doorbloeding van handen en voeten zodat deze bij een lagere omgevingstemperatuur warmer blijven. Ook de ´bleke vingers´ van de heer Dankelschijn waren een gevolg van de doorbloeding. ´Eigenlijk heel logisch´, zegt hij, ´maar ik had er nooit bij stilgestaan dat de doorbloeding de oorzaak kon zijn. Ik was dan ook zeer blij verrast toen Bio-Biloba, dat we uit algemene voorzorg gingen gebruiken, ook bij dit hardnekkige euvel bleek te helpen.”
Bladzijde 25 (Bio-Marine)
“Mevrouw Kremer-Kuppens moet sinds 1993 op haar knieën letten. ´Het was altijd al mijn zwakke punt. Mevrouw Kremer zocht eerst hulp bij alternatieve genezers, maar uiteindelijk hielp dat niet veel. (…) In 1988 was mevrouw Kremer op bezoek bij haar zuster, die ook last had van haar knieën. ´Zij adviseerde me het voedingssupplement Bio-Marine te gaan gebruiken. Ik heb die gehaald en na een paar weken voelde ik hoe mijn knieën gewoon lekker soepel begonnen te bewegen. Het helpt me nu al ruim 17 jaar om goed te kunnen lopen en fietsen. Ik zou niet willen weten hoe ik er zonder Bio-Marine aan toe was geweest: dan was ik misschien wel een kasplantje geweest in plaats van een actieve oudere. (…)”

7. De Commissie is van oordeel dat de hiervoor weergegeven reclame-uitingen voor Bio-Marine, Bio-Glucosamine Forte en Bio-Biloba tekstgedeeltes bevatten die medische claims voor de betrokken producten van Pharma Nord inhouden.

Pharma Nord beweert immers ten aanzien van de hier genoemde producten dat zij kunnen leiden tot een positieve verandering van de fysieke gezondheidstoestand, en wel in deze zin dat de producten bepaalde aandoeningen en kwaaltjes kunnen verhelpen of verlichten. Bij Bio-Marine gaat het volgens Pharma Nord om een product dat gebruikers van pijn in de knie verlost en hun knieën soepeler doet bewegen. Het gebruik van Bio-Glucosamine Forte leidt volgens Pharma Nord tot een betere mobiliteit doordat bewegingsklachten worden verlicht of verholpen. Bio-Biloba voorkomt volgens Pharma Nord dat men door een lichamelijk gebrek last krijgt van koude handen en voeten.

8. Naar het oordeel van de Commissie zijn dergelijke claims niet toegestaan op grond van artikel 20 lid 2 onder a van de Warenwet. Ingevolge deze bepaling is het verboden eet- of drinkwaar aan te prijzen met gebruikmaking van vermeldingen of voorstellingen, die aan de waar eigenschappen toeschrijven inzake het voorkomen, behandelen of genezen van een ziekte of die toespelingen maken op zodanige eigenschappen. Pharma Nord heeft in strijd met deze verbodsbepaling gehandeld. Het beroep van Pharma Nord op de folder “Voedingssupplementen die prima helpen” doet daaraan niet af. De hiervoor bedoelde claims worden niet door de folder ondersteund, nog afgezien van het feit dat de goedkeuring inmiddels is verlopen. Evenmin is relevant het beroep dat Pharma Nord doet op de zogenaamde claimlijsten die onder andere door Nederland zijn ingediend in het kader van de Europese verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims (EG nr. 1924/2006). Niet in geschil is dat de op deze lijst staande claims nog niet de status hebben van officieel goedgekeurde generieke gezondheidclaims.

9. Op grond van dezelfde overwegingen is de Commissie van oordeel dat de hiervoor genoemde producten op zodanige wijze worden aanbevolen, dat zij dienen te worden aangemerkt als een geneesmiddel in de zin van artikel 1 onder b van de Geneesmiddelenwet. Op grond van artikel 84 van de Geneesmiddelenwet is het verboden om reclame te maken voor geneesmiddelen waarvoor geen handelsvergunning is verleend. Niet in geschil is dat ten aanzien van de hier bedoelde producten van Pharma Nord een dergelijke vergunning ontbreekt. Nu de in onderdeel 6.6 bedoelde reclame-uitingen niet in overeenstemming zijn met de Warenwet respectievelijk de Geneesmiddelenwet, heeft Pharma Nord artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code geschonden.

10. Ten aanzien van de reclame-uiting voor Bio-Chromium dient te worden onderzocht of deze uiting in strijd is met de Europese verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims (EG nr. 1924/2006). De Commissie merkt op dat die uiting claims bevat over de snelheid en de mate van gewichtsverlies die het gevolg is van inname van dit product. Gesuggereerd wordt dat de in de uiting bedoelde persoon in tien maanden tijd ongeveer tien kilo is afgevallen door het gebruik van Bio-Chromium. Ingevolge artikel 12 aanhef en onder b van de verordening zijn claims die zinspelen op de snelheid of de mate van gewichtsverlies verboden. De Commissie acht deze claim op grond van het voorgaande in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code. In het midden blijven of de claim tevens in strijd met artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code is.

11. Tot slot merkt de Commissie op dat zij in het klaagschrift van de Keuringsraad geen specifieke klacht leest over de reclame die Pharma Nord in Swinglevend maakt voor de producten Prelox en Evelle. De Commissie gaat er daarom van uit dat de Keuringsraad geen klacht tegen deze reclame-uitingen heeft ingediend en dat de opmerkingen die de Keuringsraad tijdens de mondelinge behandeling over deze reclame heeft gemaakt niet zijn bedoeld als zelfstandige klacht over die reclame-uitingen.

Het oordeel van de Commissie ten aanzien van House of Trends

In het geschil tussen de Keuringsraad en Pharma Nord heeft de Commissie geoordeeld dat onderscheid gemaakt moet worden tussen de redactionele artikelen en de specifiek als advertentie aangeduide reclame-uitingen van Pharma Nord als bedoeld onder 6.6. De Commissie komt in het geschil tussen de Keuringsraad en House of Trends tot hetzelfde oordeel. Ook hier dient onderscheid te worden gemaakt tussen de redactionele artikelen en de advertenties van Pharma Nord.
Daaraan voegt de Commissie het volgende toe. House of Trends heeft ter zitting bij monde van de heer Goenee verklaard dat zij een zelfstandige uitgever is die zelf redactionele artikelen in Swinglevend plaatst. Nu het tegendeel niet is gebleken, gaat de Commissie ervan uit dat House of Trends op eigen gezag en onder eigen verantwoordelijkheid de redactionele artikelen in Swinglevend heeft geplaatst. De door House of Trends geplaatste redactionele artikelen kunnen naar het oordeel van de Commissie niet als reclame-uiting voor een bepaald product worden beschouwd, zodat de Nederlandse Reclame Code daarop niet van toepassing is. Dit brengt mee dat de klachten tegen House of Trends geen doel treffen.

De beslissing

artikel 2 NRC