De bestreden reclame-uiting
Het betreft een e-mail, gericht aan de dochter van klaagster.
Onder de aanhef:
“2 GRATIS LED FIETS LAMPJES
DE AANBIEDENINGEN IN DIT MAIL BERICHT ZIJN 12 UUR GELDIG VOOR JOUW IP-ADRES”,
staat de tekst:
“Speciaal veiligheids bericht voor:
xxx@hotmail.com!
Goede verlichting zorgt voor minder verkeersslachtoffers!
Beste Fietser,
Ben jij al op de hoogte van de nieuwe campagne in Nederland waarbij iedereen 2 gratis led fietslampjes krijgt thuisgestuurd?
Jouw vriend of kennis (yyy@planet.nl) heeft de gratis led lampjes al aangevraagd en rijdt binnenkort veilig MET verlichting door het verkeer en voorkomt daarmee een boete van 35,- euro.
(…)”
“Bestellen kan via de speciale actiewebsite: www.gratisfietslicht.nl
Met vriendelijke groeten,
Web-redactie Gratis Fiets Licht.nl
(…)”
Onderin de e-mail staat de tekst:
“Indien u deze mail als vervelend beschouwt kunt u de afzender hierover aanspreken op het volgende mail adres: yyy@planet.nl
Overige klachten kunt u sturen naar abuse@novoit.nl. Onze website hanteert een mail beleid conform de regels van de OPTA en CBP, meer informatie hierover vindt u op onze website.
Uw mail adres definitief uitschrijven voor MSN-Invites? Klik hier om uw mail adres op de Opt-Out lijst te plaatsen.”
De klacht
De Commissie vat de klacht als volgt samen.
De bewuste e-mail is geadresseerd aan klaagsters minderjarige dochter. Om deel te kunnen nemen aan de bewuste actie, moest een enquête worden ingevuld, waarbij aan het einde de geboortedatum moest worden ingevuld. Voorts diende men, om deel te kunnen nemen aan de actie, toestemming te geven tot zijn adressenbestand.
Klaagster acht de e-mail in strijd met verschillende wet- en regelgeving. Onder meer is zij van mening dat de regels die gelden wanneer sprake is van een minderjarige, niet in acht zijn genomen.
De dochter van klaagster heeft naar aanleiding van het invullen van de enquête nog een e-mail ontvangen, waarin weer andere gratis producten worden aangeboden. Nu in de oorspronkelijke e-mail een slogan van Veilig Verkeer Nederland is gebruikt, acht zij het voorgaande onjuist.
Het verweer
In de eerste plaats stelt adverteerder dat het niet duidelijk is welke regels van de Reclame Code door adverteerder zouden zijn overschreden.
Met betrekking tot de leeftijdscontrole op de website deelt adverteerder mee dat sprake is van een gebruikelijke wijze van handelen, om te voorkomen dat het economisch handelsverkeer wordt belemmerd. Andere online adverteerders gebruiken dezelfde methode.
De repliek
Klaagster licht haar standpunt nader toe. Voor zover van belang voor de beslissing zal de Commissie in het oordeel hierop nader ingaan.
De dupliek
Adverteerder gaat in op het door klaagster in repliek gestelde. Voor zover van belang voor de beslissing gaat de Commissie ook hierop in het oordeel nader in.
Het oordeel van de Commissie
Niet in het geschil is dat in het onderhavige geval sprake is van reclame per e-mail.
Klaagster acht de e-mail op verschillende punten misleidend.
In de eerste plaats stelt klaagster dat de regels die gelden met betrekking tot minderjarigen, zijn overschreden. Voorts is klaagster van mening dat sprake is van ‘koppelverkoop’ en dat slechts sprake lijkt te zijn van het krijgen van gratis fietslampjes van Veilig Verkeer Nederland.
Niet is gebleken dat de bewuste e-mail specifiek op kinderen, minderjarigen of jeugdigen is gericht. Gebleken is juist dat het niet de bedoeling is dat een minderjarige aan de bewuste actie deelneemt. De code die in het bijzonder geldt voor reclame gericht op minderjarigen, de Kinder- en jeugdreclamecode (KJC), is derhalve in dit geval niet van toepassing.
In de e-mail wordt meegedeeld dat ‘iedereen 2 gratis led fietslampjes krijgt thuisgestuurd’ en krijgt men een persoonlijke code om deze lampjes op de genoemde website te ‘Bestellen’. Sprake lijkt te zijn van een e-mail die door de ‘Web-Redactie Gratis Fiets Licht.nl’ via een kennis aan de ontvanger is toegezonden, waarbij erop wordt gewezen dat de ontvanger net zoals ‘iedereen’, recht heeft op ‘2 gratis led fietslampen’, die hij op de genoemde website kan bestellen. Nergens wordt meegedeeld dat men, om de lampjes te ontvangen, eerst een enquête dient in te vullen, naar aanleiding waarvan men, naar onweersproken is gesteld, opnieuw aanbiedingen krijgt toegezonden. Ook wordt niet in de e-mail gezegd dat men om mee te doen aan de bewuste actie meerderjarig dient te zijn.
Van misleiding in de zin van artikel 8 van de Nederlandse Reclame Code is echter geen sprake, nu de consument door de genoemde onvolledigheden niet mogelijkerwijs ertoe wordt gebracht om een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. Wel is de Commissie op grond van het voorgaande van oordeel dat adverteerder ten onrechte de indruk wekt dat men op de website zonder meer 2 led fietslampen kan bestellen, terwijl men in werkelijkheid hiervoor een enquête moet invullen (waarna men reclame ontvangt) en men hiervoor tevens meerderjarig blijkt te moeten te zijn. Aldus wordt de consument op het verkeerde been gezet, waardoor het vertrouwen in de reclame wordt geschaad.
Gelet op het voorgaande acht de Commissie de uiting in strijd met artikel 5 van de Nederlandse Reclame Code.
De beslissing van de Commissie van 8 april 2010
Op grond van het voorgaande acht de Commissie de reclame-uiting in strijd met artikel 5 van de Nederlandse Reclame Code. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
De grieven
Deze kunnen als volgt worden samengevat.
De Commissie is in haar oordeel ervan uitgegaan dat geïntimeerde heeft geklaagd over het feit dat uit de e-mail niet bleek dat een enquête moest worden ingevuld om de fietslichten te ontvangen. Geïntimeerde heeft echter over andere kwesties geklaagd. De Commissie heeft vervolgens ten onrechte geoordeeld dat de e-mail een verkeerde indruk wekt en dat geen sprake is van gratis fietslichten. De gemiddelde consument weet dat een reclame in eerste instantie niet altijd volledig is. Op de website van Novoit, waarnaar in de e-mail wordt gelinkt, staat duidelijk hoe oud men moet zijn om te kunnen deelnemen aan de actie en dat voor de gratis fietslichten een kleine tegenprestatie wordt verlangd, zoals het invullen van een vragenlijst. Er zijn diverse websites die gratis producten aanbieden, maar daartegenover wel verlangen dat de consument eerst meedoet aan een enquête of een spelletje dan wel zich abonneert op een nieuwsbrief. Ook in dat geval is sprake van een gratis aanbod. Het woord “gratis” wordt door het overgrote deel van het publiek geïnterpreteerd als iets waarvoor je niet hoeft te betalen.
Het antwoord in appel
Dit kan als volgt worden samengevat.
De Commissie heeft de klacht juist geïnterpreteerd. Websites die werken volgens het tell-a-friend systeem doen dit op een vrijblijvende wijze. Bij de actie van Novoit ligt dit anders. Bij die actie is het niet mogelijk de gratis fietslichten aan te vragen voordat men de e-mailadressen uit zijn adressenbestand heeft toegevoegd. Dat is niet vrijblijvend. Ook is de actie om die reden, en omdat een enquête moet worden ingevuld, niet gratis. Op het moment van aanklikken van de in de e-mail genoemde website weet de consument niet dat hij een enquête moet invullen. Andere bedrijven informeren de consument wél direct hierover op hun websites.
De repliek
Geïntimeerde stelt in beroep voor het eerst dat Novoit zich niet houdt aan het tell-a-friend systeem. De Commissie heeft hier dan ook niet over geoordeeld. Overigens is het niet juist dat men niet verder zou kunnen in het bestelproces indien men niet de contactadressen van vrienden noemt. Voorts wordt er voldoende informatie gegeven. In het e-mail bericht is beperkte ruimte voor informatie, maar door op de link naar de website te klikken kan de ontvanger alle informatie over de diensten van Novoit opvragen. Men ontvangt ook zeker de producten als men die bestelt. De verwijzing naar andere websites doet niet ter zake.
De dupliek
De klacht gaat over de e-mail, de inhoud daarvan, en wat er gebeurt als je klikt op de link in de e-mail. De klacht is niet gericht tegen de inhoud van de website. Het verzenden van de e-mail is in strijd met artikel 1.3 Code e-mail, nu daarvoor geen toestemming is verleend. Ook is de e-mail in strijd met artikel 2.2 Code e-mail, nu daarin de bedrijfsnaam, postadres en het e-mailadres ontbreken. Voorts is de e-mail in strijd met artikel III.6 Reclamecode voor kansspelen die worden aangeboden door vergunninghouders ingevolge de wet op de kansspelen (RVK), aangezien de e-mail is gericht aan de minderjarige dochter van geïntimeerde. Voorts is de e-mail in strijd met de Kinder- en jeugdreclamecode, nu de suggestie wordt gewekt dat de mail vanuit Veilig Verkeer Nederland is verzonden. Nergens staat dat men de fietslampen alleen ontvangt indien men de adressen van contactpersonen noemt en een voor meerderjarigen bedoelde enquête invult. Op grond van artikel 6 Colportagewet is het verboden een gratis product aan te bieden en dan hieraan voorwaarden te koppelen die niet van tevoren duidelijk zijn weergegeven of vermeld.
De mondelinge behandeling
Novoit licht haar standpunt toe en deelt mee dat de OPTA heeft verklaard dat haar handelwijze voldoet aan de voorwaarden van het gezamenlijk rechtsoordeel van OPTA en CBP. Zij wil deze verklaring nazenden. Er is geen sprake van colportage. Wel heeft geïntimeerde gelijk met haar opmerking dat uit de e-mail ten onrechte niet de identiteit van Novoit blijkt. Novoit zal dit aanpassen.
Geïntimeerde licht eveneens haar standpunt nader toe.
De nagezonden productie
Novoit legt een aan haar gerichte e-mail van de OPTA d.d. 18 mei 2010 over, waarin onder meer staat: “Na nader onderzoek zijn wij tot de conclusie gekomen dat uw website – naar het nu lijkt – toch voldoet aan de tell-a-friend voorwaarden.” Novoit stelt dat geïntimeerde de bedoeling heeft haar in diskrediet te brengen.
Geïntimeerde stelt, voor zover van belang, dat het oordeel van de OPTA geen betrekking heeft op de gewraakte e-mail, maar uitsluitend ziet op twee punten van de website van Novoit. Geïntimeerde heeft de gratis fietsverlichting nooit ontvangen.
Het oordeel van het College
1. Het College stelt voorop dat in beroep uitsluitend het gedeelte van de beslissing van de Commissie ter beoordeling staat, waarin is geoordeeld dat Novoit het vertrouwen in reclame heeft geschonden doordat zij in de e-mail de indruk wekt dat men op de website zonder meer twee led fietslampen kan bestellen, terwijl men in werkelijkheid hiervoor eerst een enquête moet invullen (waarna men reclame ontvangt), en men hiervoor tevens meerderjarig blijkt te moeten zijn. Het College is, anders dan Novoit, van oordeel dat de Commissie met dit oordeel niet buiten de klacht is getreden. De klacht houdt, voor zover hier van belang, in dat Novoit heeft gehandeld in strijd met “de colportage wetgeving, wetgeving op de koppelverkoop en reclame code wetgeving”. Bij repliek heeft geïntimeerde dit gedeelte van de klacht toegelicht door te stellen dat in de e-mail ten onrechte niet staat dat men eerst een enquête dient in te vullen voordat men de gratis fietslichten ontvangt. Het College is van oordeel dat de Commissie op grond hiervan terecht ervan is uitgegaan dat de verwijzing door geïntimeerde naar bedoelde regelgeving verband houdt met het volgens haar, geïntimeerde, ten onrechte ontbreken van informatie over het feit dat het invullen van een enquête een noodzakelijke voorwaarde is voor het ontvangen van de in de e-mail bedoelde fietslampen.
2. Het College zal in beroep de beoordeling op laatstgenoemd aspect toespitsen. Dit impliceert dat niet zal worden ingegaan op de stellingen van partijen met betrekking tot de vraag of de e-mail voldoet aan de eisen van de Code e-mail en/of het gezamenlijk rechtsoordeel van OPTA en CBP. Deze kwesties maken geen deel uit van de oorspronkelijke klacht en kunnen niet in beroep voor het eerst worden aangedragen. Het College neemt overigens wel nota van het feit dat Novoit heeft verklaard dat de e-mail op het punt van de vermelding van de identiteit zal worden aangepast.
3. Vaststaat dat uit de e-mail niet blijkt dat het deelnemen aan een enquête een noodzakelijke voorwaarde is voor het ontvangen van de fietslampen. Het College is van oordeel dat het ontbreken van informatie hieromtrent in de e-mail niet tot de conclusie kan leiden dat reeds daardoor het vertrouwen in reclame is geschaad. Wel is het College van oordeel dat Novoit de geadresseerde van de e-mail hierover had behoren te informeren. Nu deze informatie ontbreekt, zal de geadresseerde niet erop bedacht zijn dat voor het ontvangen van de fietslampen nog een bepaalde tegenprestatie wordt verlangd, te weten het invullen van een enquête. Tevens dient de geadresseerde zich bereid te verklaren om bepaalde reclame-uitingen te ontvangen. Overigens is uit onderzoek door het College bij gelegenheid van de mondelinge behandeling gebleken dat de geadresseerde niet verplicht is de elektronische adressen van contactpersonen ter beschikking te stellen. In zoverre is de klacht op een misverstand gebaseerd.
4. In de e-mail wordt op geen enkele wijze gewezen op het feit dat men de fietslampen alleen kan bestellen na het invullen van een enquête en na het uiten van de bereidheid om bepaalde reclame-uitingen te ontvangen. De indruk wordt gewekt dat men de fietslampen direct kan bestellen via de in de e-mail opgenomen link naar de website www.gratisfietslicht.nl. Voorts wordt herhaaldelijk gezegd dat het “gratis” fietslampen betreft, hetgeen in combinatie met de overige inhoud van de e-mail eveneens de indruk dat men de fietslampen zonder meer kan bestellen.
5. Het voorgaande brengt mee dat de geadresseerde van de e-mail niet wordt geïnformeerd over de voorwaarden waaronder men de fietslampen kan bestellen. Dat uit de website wél blijkt dat de geadresseerde eerst een enquête dient in te vullen en zich bereid moet verklaren tot het ontvangen van bepaalde reclame-uitingen, neemt de voorstelling van zaken alsof geen nadere voorwaarden worden gesteld niet weg. De e-mail dient immers als een zelfstandige reclame-uiting te worden beschouwd. Desondanks is geen sprake van misleiding in de zin van de Nederlandse Reclame Code. Niet voldaan is aan de in artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code opgenomen eis dat als gevolg van de reclame het economische gedrag van de gemiddelde consument met betrekking tot het product wezenlijk is verstoord of kan zijn verstoord. Meer in het bijzonder is niet gebleken dat als gevolg van de onduidelijkheid over de bestelvoorwaarden in de e-mail de consument ertoe gebracht zou kunnen worden een besluit over een transactie te nemen, dat hij anders niet zou hebben genomen.
6. De Commissie heeft – in beroep onbestreden – geoordeeld dat de gewraakte e-mail niet op kinderen, minderjarigen of jeugdigen is gericht, en dat om die reden de Kinder- en jeugdreclamecode (KJC) niet van toepassing is. Het enkele feit dat deze uiting door een minderjarige is ontvangen, brengt niet mee dat is gehandeld in strijd met andere bepalingen van de Nederlandse Reclame Code. In de gewraakte e-mail is geen sprake van een reclame-uiting voor een kansspel, zodat het beroep door geïntimeerde op artikel III.6 Reclamecode voor kansspelen die worden aangeboden door vergunninghouders ingevolge de wet op de kansspelen (RVK) geen doel treft. Evenmin is sprake van strijd met artikel 6 Colportagewet, nu geen sprake is van colportage in de zin van deze wet. De reclame-uiting kan ook overigens niet in strijd met de wet en/of de Nederlandse Reclame Code worden geacht.
7. Het voorgaande brengt mee dat als volgt moet worden beslist.
De beslissing
Het College:
Vernietigt de beslissing van de Commissie van 8 april 2010.
Wijst de klacht alsnog af.