De bestreden reclame-uiting

Het betreft een advertentie van de FNV die is geplaatst in (onder andere) het dagblad Trouw van 13 maart 2012.

In de advertentie staat een foto van een lachende premier Rutte met daarnaast, tegen een zwarte achtergrond, de header “We kleden jonggehandicapten financieel uit”.

Hieronder staat:

  “Onder het misleidende motto ‘Werken naar vermogen’ bezuinigt het kabinet keihard op 

mensen met een arbeidsbeperking. 70.000 plekken bij sociale werkplaatsen verdwijnen. Jonggehandicapten worden financieel uitgekleed. En uitkeringen fors verlaagd. Voor honderdduizenden kwetsbare mensen is dat een hard gelag.

Steun ons. Teken de petitie op laatzenietvallen.nl”, gevolgd door het logo van de FNV.

De klacht

Er is sprake van misleiding, omdat niet duidelijk is wie met “we” wordt bedoeld en de koptekst geen letterlijk citaat van premier Rutte is. De advertentie is bovendien nodeloos kwetsend en smakeloos, omdat wordt gesuggereerd dat premier Rutte lacht om de aangekondigde maatregelen en omdat op de man wordt gespeeld terwijl het regeringsmaatregelen betreft.

Het verweer

Namens adverteerder is gemotiveerd bestreden dat de uiting misleidend is en in strijd met de goede smaak en het fatsoen dan wel nodeloos kwetsend. Op het verweer wordt, voor zover nodig voor de beslissing, nader ingegaan in het oordeel van de Commissie.

De mondelinge behandeling

Mr. Hoogenraad heeft aan de hand van een pleitnota het standpunt van de FNV nader toegelicht.

Het oordeel van de Commissie

Klager acht de advertentie in de eerste plaats misleidend, omdat niet duidelijk is dat de header geen letterlijk citaat van de premier is en wie met “we” in de header wordt bedoeld.

Een reclame-uiting dient echter in haar geheel te worden beoordeeld. Naar het oordeel van de Commissie blijkt uit de verdere tekst van de advertentie voldoende duidelijk dat de header betrekking heeft op de financiële gevolgen die de bezuinigingsmaatregelen van het kabinet voor jonggehandicapten hebben. Voor de gemiddelde consument is voldoende duidelijk dat een van de maatregelen niet met de mededeling “We kleden jonggehandicapten financieel uit” zal zijn aangekondigd en dat dus geen sprake is van een letterlijk citaat van premier Rutte. Van misleiding in de zin van artikel 8 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) is daarom geen sprake.

Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd met de goede smaak en/of het fatsoen dan wel nodeloos kwetsend is in de zin van de artikelen 2 en 4 NRC, zoals klager kennelijk voorts met zijn klacht bedoelt, stelt de Commissie zich terughoudend op. In een dergelijk geval dient immers te worden getoetst aan subjectieve normen waarbij, anders dan bij objectieve normen, de persoonlijke waardering een belangrijke rol speelt, die van persoon tot persoon kan verschillen. Bij toetsing van een uiting aan subjectieve normen beoordeelt de Commissie of volgens huidige maatschappelijke opvattingen de grenzen van het toelaatbare zijn overschreden. Daarbij kunnen verschillende factoren een rol spelen, zoals bijvoorbeeld de boodschap van de uiting, het daarmee beoogde doel en de wijze waarop dit in de uiting is uitgewerkt.

In de onderhavige advertentie vestigt de FNV de aandacht op de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen van de regering die mensen met een arbeidsbeperking treffen en wordt een oproep gedaan om een petitie hiertegen te ondertekenen. De uiting betreft derhalve een onderwerp met een politieke lading. Door het publiek zal dit, zowel gelet op de inhoud van de uiting als de adverteerder, worden onderkend. Bij de beoordeling van een uiting met een politiek onderwerp, waarover – uit de aard der zaak – de meningen sterk (kunnen) verschillen, stelt de Commissie zich niet alleen terughoudend op vanwege het onmiskenbaar subjectieve karakter daarvan, maar ook vanwege de in de Grondwet verankerde vrijheid van meningsuiting. Voorts is van belang dat in een uiting met een politieke lading de meningen doorgaans overdreven worden weergegeven.

In de onderhavige uiting worden de tegenstellingen geïllustreerd door de foto van een lachende premier Rutte te plaatsen naast de tegen een zwarte achtergrond geplaatste tekst “We kleden jonggehandicapten financieel uit”. Bovendien wordt het gelach van de premier afgezet tegen het ‘hard gelag’ voor degenen die getroffen worden door de maatregelen.

Nu  sprake is van een in de advertentie gemonteerde foto van de premier, en voor het gemiddelde publiek voldoende duidelijk is dat premier Rutte niet daadwerkelijk luid lacht om de bezuinigingsmaatregelen waarop de advertentie betrekking heeft, acht de Commissie de wijze waarop de FNV – gebruik makend van het recht op vrije meningsuiting –  aandacht vraagt voor een in haar ogen ernstige politieke situatie niet zodanig dat de grens van het toelaatbare is overschreden.

De Commissie heeft er overigens begrip voor dat niet iedereen de uiting zal waarderen. Dit kan echter niet tot een andere beslissing leiden.

Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.