De bestreden uiting

Het betreft de aankondiging van de op 26 oktober 2013 om 22.00 uur door Veronica uit te zenden film “The Departed”. De aankondiging vindt plaats in de vorm van een direct aan de film voorafgaand “Filmpje voor het slapen gaan”. Hierin is te zien dat een man – presentator van het televisieprogramma “Veronica Film” Matthijs Kleyn – op de grond zittend tussen een aantal kleine kinderen uit een boek voorleest en aan de hand van enkele plaatjes laat zien wat in de film “The Departed” gebeurt. Het voorlezen begint aldus: “Er was eens een filmpje dat de Oscar won voor beste film, ondanks dat er 237 keer ‘fuck’ werd gezegd (…) en er wel 22 mensen hartstikke dood werden geschoten.” Personages in de film worden onder meer omschreven als “een heel slechte, gewetenloze zak stront die zich ook politieagent noemt”, “kloterige kutsmeris” en “zak stront die (…) vriendinnetje ligt te neuken”. Over laatstbedoelde personage wordt gezegd: “Als iemand met z’n vuile poten aan je chick komt, verdient hij niets anders dan een kogel tussen zijn ogen.” Gedurende het “Filmpje voor het slapen gaan” staat het programmalogo “Veronica Film” in beeld.

De klacht

In de aankondiging van de film wordt gesproken over seks en geweld en het taalgebruik is smerig en vulgair. Kinderen moeten beschermd worden tegen dergelijk woordgebruik.

De reactie van verweerder van 21 november 2013

De kinderen die te zien zijn in de aankondiging zijn niet blootgesteld aan het verhaal dat de kijker ziet en hoort. Tijdens de opnames is een kindvriendelijk verhaal aan de kinderen verteld. Vervolgens is de filmaankondiging zo opgenomen en gemonteerd dat het lijkt alsof deze aan de kinderen wordt voorgelezen. Op 9 november 2013, na afloop van de uitzending van een aantal van dergelijke ‘verhaaltjes voor het slapen gaan’, heeft Veronica aan de kijkers uitleg gegeven over de gehanteerde procedure en de wijze van montage. Na deze uitleg heeft Veronica afscheid genomen van deze vorm van filmaankondiging.

De reactie van klaagster van 23 november 2013

Klaagster handhaaft haar standpunt dat het ongepast is om gebruik te maken van kleine kinderen in een context als de onderhavige filmaankondiging door Matthijs Kleyn, waarbij alle grenzen worden overschreden. Pas achteraf, naar aanleiding van een groot aantal klachten van kijkers, is uitleg gegeven over de totstandkoming van het filmpje. De kijker is eerst bewust “op andere ideeën gebracht”. Bovendien is het onacceptabel dat de beelden uit het filmpje nog jarenlang op internet te zien zullen zijn.

Het verweer

De bestreden uiting betreft een aankondiging van een film in het wekelijkse filmprogramma “Veronica Film”. Het is een programma-aankondiging van ca. 2 minuten die onder redactie van Veronica valt, hetgeen mede blijkt uit het feit dat het programmalogo in beeld staat.

SBS stelt zich primair op het standpunt dat de onderhavige filmaankondiging niet dient te worden gezien als reclame in de zin van artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), maar als een miniprogramma, waarover de Commissie niet mag oordelen. Ook Kijkwijzer, naar welke instantie klaagster haar klacht eerst had gestuurd, heeft meegedeeld dat zij niet de bevoegdheid heeft om invloed uit te oefenen op de inhoud van vooraankondigingen aangezien de inhoud daarvan geheel door de omroepen zelf wordt bepaald. Ten aanzien van (de inhoud van) de filmaankondiging in de vorm van een miniprogramma dient de redactionele vrijheid onbeperkt te gelden.

Subsidiair voert SBS aan – kort samengevat – dat geen sprake is van strijd met de goede smaak en het fatsoen en/of met de goede zeden in de zin van de artikelen 2 en 3 NRC, aangezien het een humoristisch bedoeld miniprogramma betreft dat op een montagetruc berust. De kinderen zijn niet aan het uitgezonden verhaal blootgesteld.

Het oordeel van de Commissie

In de eerste plaats dient de vraag beantwoord te worden of de Commissie bevoegd is de bestreden uiting te beoordelen, nu dit door SBS wordt bestreden. SBS heeft daartoe aangevoerd dat de filmaankondiging een miniprogramma betreft waarvoor redactionele vrijheid dient te gelden.

Naar het oordeel van de Commissie dient de bestreden uiting te worden aangemerkt als reclame in de zin van artikel 1 NRC. De uiting betreft geen louter feitelijke aankondiging van de film, maar heeft een duidelijk aanprijzend karakter voor de door Veronica uit te zenden zaterdagavondfilm “The Departed”. Aan dit oordeel doet niet af dat de aankondiging – door het optreden van Matthijs Kleyn, presentator van het televisieprogramma “Veronica Film” – in een vorm is gegoten die de indruk van een “miniprogramma” kan wekken en daardoor afwijkt van gebruikelijke – door de Commissie (in beginsel) als reclame-uitingen aangemerkte – promo’s voor films. Deze vormgeving neemt immers niet weg dat sprake is van een in artikel 1 NRC bedoelde openbare directe aanprijzing van goederen, in dit geval de door Veronica uit te zenden film. Gelet op het voorgaande acht de Commissie zich bevoegd de uiting te beoordelen.

De Commissie vat de klacht aldus op dat klaagster de filmaankondiging wegens de in het bijzijn van kleine kinderen gebezigde taal in strijd met de goede smaak en/of het fatsoen acht als bedoeld in artikel 2 NRC. Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd is met de goede smaak en/of het fatsoen als bedoeld in artikel 2 NRC stelt de Commissie zich terughoudend op, gelet op het subjectieve karakter van deze criteria. Met inachtneming van deze terughoudendheid is de Commissie van oordeel dat in de onderhavige uiting de grens van wat naar huidige maatschappelijke opvattingen toelaatbaar moet worden geacht is overschreden.

In het filmpje wordt bewust de indruk gewekt dat met zeer grof taalgebruik de inhoud van een voor volwassenen bestemde film aan jonge kinderen wordt verteld. Dat de kinderen in werkelijkheid niet aan dit verhaal zijn blootgesteld en sprake is van een montagetruc doet niet ter zake, nu dat voor de gemiddelde kijker niet duidelijk is.

Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie acht de uiting in strijd met het bepaalde in artikel 2 NRC. Zij beveelt verweerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.