De bestreden uiting
Het betreft een radiocommercial van Translink met betrekking tot OVpay.
Daarin voeren twee personen het volgende gesprek:
Stem 1: “Weet je wat makkelijk zou zijn? In- en uitchecken met je betaalpas in het OV.”
Stem 2: “Dat kan al. Met OVpay. Het nieuwe in- en uitchecken in het OV. Je houdt gewoon je betaalpas of je mobiel tegen de kaartlezer en: (piep) ingecheckt!”
Stem 1: “Zo simpel? Wat slim!”
Stem 2: “OVpay. Steeds slimmer, steeds makkelijker. Weten hoe het werkt? Kijk op OVpay.nl.”
Samenvatting van de klacht
De commercial is onvolledig en kan daardoor misleidend zijn. Er wordt niet vermeld dat bij het inchecken met een bankpas het reguliere tarief wordt gerekend en geen kortingstarief. Hierdoor betalen bijvoorbeeld 65-plussers te veel. Als buschauffeur in het OV merkt klager dat 65-plussers die inchecken met hun bankpas meestal niet weten dat ze dan niet met korting reizen. In de commercial wordt verwezen naar een website, maar niet iedereen heeft internet of begrijpt de tekst die daarop staat.
Samenvatting van het verweer
Onder de overkoepelende naam OVpay worden in de periode 2021-2025 nieuwe betaalvormen ingevoerd in het OV. Vanaf maart 2021 is gefaseerd (per regio) het in- en uitchecken met de contactloze betaalpas of creditcard – ook op een mobiel – ingevoerd. Van het begin af aan is in de communicatie over OVpay duidelijk vermeld dat dit voorlopig alleen kan tegen voltarief. Later wordt ook leeftijdskorting mogelijk. In juni 2023 werd landelijke dekking bereikt, waarna een landelijke campagne van start is gegaan om mensen te informeren over OVpay. De bestreden radiocommercial maakt hiervan deel uit. Deze commercial is (evenals andere uitingen) een algemene boodschap bedoeld voor een algemeen publiek om te wijzen op het bestaan van OVpay en de mogelijkheid om in- en uit te checken met betaalpas of creditcard. Voor het antwoord op de vraag hoe het werkt verwijst de commercial nadrukkelijk naar de website OVpay.nl. Daar wordt duidelijk vermeld dat met OVpay nog geen gebruik kan worden gemaakt van abonnementen en kortingsproducten, zoals leeftijdskorting. De mogelijkheid van in- en uitchecken met de contactloze betaalpas of creditcard geldt voor jong en oud, ook voor 65-plussers, en de uitzondering voor abonnementen en kortingsproducten geldt ook voor alle reizigers, niet alleen voor 65-plussers. Overigens is 65+-korting geen algemeen gegeven: Nederlandse Spoorwegen kent deze korting niet. Adverteerder heeft regelmatig contact met ouderenbonden en reizigersorganisaties en heeft van hen geen klachten gekregen over de verwijzing naar de website. Gebruikers van de OV-chipkaart worden sinds jaar en dag voor meer informatie naar de website verwezen. In de brede informatiecampagne wordt naast de radio- en televisiecommercials op veel andere manieren informatie gegeven over OVpay, waaronder de informatie dat het gebruik van kortingsproducten en abonnementen nog niet mogelijk is.
Het oordeel van de voorzitter
De voorzitter heeft geoordeeld dat de commercial misleidend is wegens het ontbreken van essentiële informatie als bedoeld in artikel 8.3 aanhef en onder c van de Nederlandse Reclame Code (NRC), omdat de gemiddelde consument in de uiting niet op duidelijke wijze attent wordt gemaakt op het feit dat met OVpay inchecken met een kortingsproduct (nog) niet mogelijk is en daarom het reguliere voltarief in rekening wordt gebracht. De verwijzing “Weten hoe het werkt?”, waarmee wordt verwezen naar informatie op de website ovpay.nl, maakt niet duidelijk dat op de website beperkingen van het gebruik van OVpay worden vermeld. Veeleer wordt met deze tekst de indruk gewekt dat op de website een praktische handleiding voor OVpay wordt verstrekt. De commercial is naar het oordeel van de voorzitter misleidend en om die reden in strijd met artikel 7 NRC.
Samenvatting van het bezwaar van adverteerder tegen de beslissing van de voorzitter
Translink kan zich op de volgende gronden niet met het oordeel van de voorzitter verenigen.
1.
Primair stelt adverteerder zich op het standpunt dat de commercial geen reclame in de zin van artikel 1 NRC is, omdat er geen sprake is van een aanprijzend element. Reeds bij verweer en dupliek heeft Translink er op gewezen dat de commercial een algemene boodschap voor een algemeen publiek is: je kunt in- en uitchecken met een betaalpas of creditcard.
In de voorzittersbeslissing is dit verweer wel vermeld, maar is er -ten onrechte- geen overweging aan gewijd. Nu slechts sprake is van feitelijke voorlichting, betreffende een nieuwe vorm van in- en uitchecken in het openbaar vervoer, dient klager niet-ontvankelijk te worden verklaard in de klacht.
2.
Voor zover de Commissie de uiting wel als reclame mocht aanmerken, voert Translink subsidiair het volgende aan.
a.
In het oordeel onder 2 overweegt de voorzitter onder meer:
“In de radiocommercial wordt zonder voorbehoud gezegd dat in- en uitchecken met je betaalpas in het OV met OVpay “al kan” en “het nieuwe in- en uitchecken in het OV” is. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat iedereen, ongeacht het gebruikte reisproduct, kan overstappen op OVpay.”
Naar de mening van Translink is deze overweging onjuist. Zelfs indien de geciteerde zinsnede los van haar context wordt bezien, kan deze niet worden opgevat in de betekenis die de voorzitter daaraan heeft gegeven. Het betreft immers niet meer dan de feitelijke mededeling dat er een nieuwe vorm van in- en uitchecken in het OV bestaat.
Anders dan in dossier 2023/00064 (beslissing van de Commissie van 6 april 2023) wordt in de onderhavige uiting niet een term als “iedereen” gebruikt. Enige aanduiding wie wel of niet gebruik kan maken van OVpay ontbreekt in het tekstgedeelte “Dat kan al. Met OVpay. Het nieuwe in- en uitchecken in het OV. Je houdt gewoon je betaalpas of je mobiel tegen de kaartlezer en: (piep) ingecheckt!” en ook verder in de commercial.
b.
Blijkens de overwegingen van de voorzitter is het feit dat in de commercial niet vermeld is dat abonnementhouders thans nog geen gebruik van OVpay kunnen maken, redengevend geweest voor het toewijzen van het onderhavige klachtonderdeel. In dit geval acht de voorzitter de uiting misleidend, omdat sprake is van een misleidende omissie.
Een radiocommercial biedt slechts beperkte mogelijkheden voor het communiceren van alle ins en outs van OVpay; het is onmogelijk om in het korte tijdsbestek van de commercial alle mogelijke combinaties van OVpay en de ruim 6.000 reisproducten die het openbaar vervoer in Nederland aanbiedt, duidelijk te maken. OVpay is slechts een betaalmethode binnen het openbaar vervoer en geen reisproduct zoals de diverse abonnementen van de verschillende aan OVpay deelnemende openbaar vervoerbedrijven.
Gelet op het bovenstaande heeft Translink een website gelanceerd met zeer uitgebreide informatie over alle ins en outs van OVpay. Volgens vaste rechtspraak is een verwijzing naar een website een algemeen geaccepteerde (extra) informatievoorziening. Translink mag verwachten dat de gemiddelde consument bereid is zich in de aangeboden informatie te verdiepen en in staat is om verstrekte informatie op waarde te schatten en om zo nodig nadere informatie te zoeken.
Met de zinsneden “Weten hoe het werkt? Kijk op OVpay.nt” in de commercial verwijst Translink expliciet naar deze website voor meer informatie.
De voorzittersbeslissing geeft een bijzonder beperkte uitleg aan de zinsnede “Weten hoe het werkt”. Kennelijk is de voorzitter van mening dat de gemiddelde consument het werkwoord “werken” slechts zal begrijpen in één van de letterlijke betekenissen, namelijk van (technisch) functioneren.
Het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal vermeldt onder “werken” een groot aantal betekenissen, waaronder de uitdrukking “zo werkt dat (niet)”. In het woordenboek wordt daar de betekenis “zo zit dat (niet) in elkaar” aan toegekend. In deze betekenis moet het werkwoord “werken” in de zinsnede “Weten hoe het werkt” worden bezien. Zeker gezien de context, namelijk de verwijzing naar de website ovpay.nl voor meer informatie, zal de gemiddelde consument deze zinsnede opvatten als “Weten hoe het in elkaar zit”. Daarmee wordt ook duidelijk dat de website ovpay.nl veel meer informatie bevat dan een puur technische of
operationele handleiding, maar bijvoorbeeld ook voorwaarden voor respectievelijk van het gebruik van OVpay.
Translink concludeert dat geen essentiële informatie is weggelaten of verborgen gehouden, waardoor gebruikers van het openbaar vervoer een besluit over een overeenkomst hebben genomen of hebben kunnen nemen dat zij anders niet zouden hebben genomen.
Samenvatting van de reactie van klager op het bezwaar
Het zal zo zijn dat Translink de juiste stappen heeft gezet, maar klager blijft van mening dat er ook nog iets bestaat als extra ofwel iets beter voorlichten. Nog regelmatig dient klager reizigers in te lichten dat zij in geval van inchecken met de bankpas geen gebruik kunnen maken van hun recht op de 65+regeling. Het lijkt klager niet moeilijk om een en ander in de reclame te vermelden, zeker met de huidige technieken.
De mondelinge behandeling
Het standpunt van verweerder is nader toegelicht, aan de hand van een (overgelegde) pleitnota. Voor zover nodig wordt op hetgeen ter zitting aan de orde is gekomen ingegaan in het oordeel van de Commissie.
Het oordeel van de Commissie
1.
De kern van het bezwaar is dat de voorzitter (i) er ten onrechte vanuit is gegaan dat de bestreden uiting reclame is als bedoeld in artikel 1 NRC en (ii) ten onrechte heeft geoordeeld dat in de uiting essentiële informatie ontbreekt als bedoeld in artikel 8.3 aanhef en onder c NRC. Naar aanleiding van deze onderdelen van het bezwaar overweegt de Commissie het volgende.
2.
Ad i.
De bestreden uiting houdt onmiskenbaar een openbare aanprijzing in van een dienst van Translink, namelijk OVpay, de mogelijkheid om in het OV in- en uit te checken met een contactloze betaalpas, creditcard of mobiel. Anders dan Translink heeft aangevoerd, bevat de uiting niet alleen feitelijke informatie, maar heeft deze ook aanprijzende elementen. Zo spreken de gesprekspartners in de uiting op enthousiaste toon over (de mogelijkheden van) OVpay en wordt -op wervende toon- gezegd: “OVpay Steeds slimmer, steeds makkelijker”.
Gelet op het bovenstaande moet de uiting worden aangemerkt als reclame als bedoeld in artikel 1 NRC.
3.
Ad ii.
In de bestreden reclame wordt de aandacht gevestigd op een nieuwe manier van in- en uitchecken in het OV, namelijk met “je betaalpas of je mobiel”. Tot slot wordt de consument aangespoord om te kijken op OVpay.nl, als deze wil weten “hoe het werkt”.
Gelet op de gehele, vrij beperkte inhoud van de uiting zal met deze aansporing voor de gemiddelde consument duidelijk zijn dat men via voornoemde website nadere informatie kan verkrijgen over wat OVpay precies inhoudt, daaronder begrepen eventuele beperkingen.
In de reclame liggen geen suggesties besloten over tarieven die worden gehanteerd bij in- en uitchecken met OVpay. Meer in het bijzonder wordt niet gesuggereerd dat eventuele korting waarop de consument recht heeft, bijvoorbeeld op basis van een NS-abonnement of leeftijd, automatisch bij het in- en uitchecken met OVpay zal worden verwerkt. De Commissie acht het ook niet aannemelijk dat de gemiddelde consument ervan uit zal gaan dat een dergelijke korting zonder meer zal worden verstrekt. Dit geldt temeer nu voor de precieze werking van OVpay wordt verwezen naar de betreffende website.
4.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie vernietigt de beslissing van de voorzitter en wijst de klacht af.
Hieronder volgt de beslissing van de voorzitter van de Rclame Code Commissie d.d. 15 september 2023.
De bestreden reclame-uiting
Het betreft de radiocommercial van Translink waarin OVpay wordt aangeprezen.
Twee personen voeren het volgende gesprek:
Stem 1: “Weet je wat makkelijk zou zijn? In- en uitchecken met je betaalpas in het OV.”
Stem 2: “Dat kan al. Met OVpay. Het nieuwe in- en uitchecken in het OV. Je houdt gewoon je betaalpas of je mobiel tegen de kaartlezer en: (piep) ingecheckt!”
Stem 1: “Zo simpel? Wat slim!”
Stem 2: “OVpay. Steeds slimmer, steeds makkelijker. Weten hoe het werkt? Kijk op OVpay.nl.”
Samenvatting van de klacht
De commercial is onvolledig en kan daardoor misleidend zijn. Er wordt niet vermeld dat bij het inchecken met een bankpas het reguliere tarief wordt gerekend en geen kortingstarief. Hierdoor betalen bijvoorbeeld 65-plussers te veel. Als buschauffeur in het OV merkt klager dat 65-plussers die inchecken met hun bankpas meestal niet weten dat ze dan niet met korting reizen. In de commercial wordt verwezen naar een website, maar niet iedereen heeft internet of begrijpt de tekst die daarop staat.
Samenvatting van het verweer
Onder de overkoepelende naam OVpay worden in de periode 2021-2025 nieuwe betaalvormen ingevoerd in het OV. Vanaf maart 2021 is gefaseerd (per regio) het in- en uitchecken met de contactloze betaalpas of creditcard – ook op een mobiel – ingevoerd. Van het begin af aan is in de communicatie over OVpay duidelijk vermeld dat dit voorlopig alleen kan tegen voltarief. Later wordt ook leeftijdskorting mogelijk. In juni 2023 werd landelijke dekking bereikt, waarna een landelijke campagne van start is gegaan om mensen te informeren over OVpay. De bestreden radiocommercial maakt hiervan deel uit. Deze commercial is (evenals andere uitingen) een algemene boodschap bedoeld voor een algemeen publiek om te wijzen op het bestaan van OVpay en de mogelijkheid om in- en uit te checken met betaalpas of creditcard. Voor het antwoord op de vraag hoe het werkt verwijst de commercial nadrukkelijk naar de website OVpay.nl. Daar wordt duidelijk vermeld dat met OVpay nog geen gebruik kan worden gemaakt van abonnementen en kortingsproducten, zoals leeftijdskorting. De mogelijkheid van in- en uitchecken met de contactloze betaalpas of creditcard geldt voor jong en oud, ook voor 65-plussers, en de uitzondering voor abonnementen en kortingsproducten geldt ook voor alle reizigers, niet alleen voor 65-plussers. Overigens is 65+-korting geen algemeen gegeven: Nederlandse Spoorwegen kent deze korting niet. Adverteerder heeft uit regelmatige contacten met ouderenbonden en reizigersorganisaties geen klachten gekregen over de verwijzing naar de website. Gebruikers van de OV-chipkaart worden sinds jaar en dag voor meer informatie naar de website verwezen. In de brede informatiecampagne wordt naast de radio- en televisiecommercials op veel andere manieren informatie gegeven over OVpay, waaronder de informatie dat het gebruik van kortingsproducten en abonnementen nog niet mogelijk is.
Het oordeel van de voorzitter
1) De klacht werpt de vraag op of de bestreden radiocommercial voor OVpay door onvolledige informatie misleidend is. De voorzitter beantwoordt deze vraag bevestigend en overweegt daartoe als volgt.
2) In de bestreden radiocommercial wordt zonder voorbehoud gezegd dat in- en uitchecken met je betaalpas in het OV met OVpay “al kan” en “het nieuwe in- en uitchecken in het OV” is. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat iedereen, ongeacht het gebruikte reisproduct, kan overstappen op OVpay. Vast staat echter dat met OVpay het inchecken met abonnementen of kortingsproducten (nog) niet mogelijk is. Maakt een reiziger die recht heeft op het reizen met korting – bijvoorbeeld op basis van leeftijd – gebruik van OVpay, dan wordt het reguliere voltarief in rekening gebracht.
3) Dat het gebruik van kortingsproducten en abonnementen met OVpay (nog) niet mogelijk is, betreft essentiële informatie die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te kunnen nemen. Daarom moet de consument in de uiting op duidelijke wijze op deze informatie attent worden gemaakt. Daaraan voldoet de radiocommercial niet. Weliswaar wordt deze informatie verstrekt op de website waarnaar in de commercial wordt verwezen, maar de tekst van de verwijzing “Weten hoe het werkt?” maakt niet duidelijk dat op de website beperkingen van het gebruik van OVpay worden vermeld. Veeleer wordt met deze tekst de indruk gewekt dat op de website een praktische handleiding voor OVpay wordt verstrekt.
4) Het voorgaande leidt tot het oordeel dat in de radiocommercial essentiële informatie ontbreekt als bedoeld in artikel 8.3 aanhef en onder c van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe gebracht kan worden een besluit over een transactie te nemen dat anders niet was genomen, is de commercial misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.
5) Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing van de voorzitter
De voorzitter acht de reclame-uiting in strijd met artikel 7 NRC en beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.